Kvile for livet

5. s. i treeiningstida III. 14.07.2019
Åsane
Matt 18, 12-18

Det er så mykje å oppleve ute i verda.
Det er så mykje å sjå. Vakre utsyn. Store byar. Små grender. Høge fjell. Fjerne øyar. Holmane i fjorden heime. Atlanterhavsvegen. Trollstigen. Den transsibirske jernbana. Lindisfarne, eller Holy Island i fjæra litt nord for Newcastle. Eller fottur på den Trondhjemske postveg forbi det vakraste kulturlandskapet i vest, Mellingen her i Åsane.

Så seier Herren: Still dykk på dei gamle vegane og sjå! (Jer.6,16)

 «Spør etter dei gamle stigane, etter vegen til det gode!»
Profetordet vi las i denne gudstenesta heng litt og dirrar.
Kva er det Herren vil seie oss?

Han vil oss noko godt i dag. Herren vil visa vegen til det gode.

Eg er så nyfiken på alt slikt. Også eg synest det er så mykje fint å sjå, og så mykje god mat å smake på. Eg ser med store auge. Syg opplevingar til meg.
Og eg et stort sett med god appetitt. Også det eg ikkje burde ete. Det er oftast enkelt å finne ut at det ikkje smakte så godt likevel. Men eg lærer av det. Mykje kinamat er veldig god. Men i min munn er det også noko som er beint fram ekkelt.

I dag må det vere lov å håpe at det som Herren vil vise kyrkjefolk frå Åsane, er litt meir populært enn det profeten i si tid tok fram som det beste for Israelsfolket.
«Spør etter dei gamle stigane, etter vegen til det gode! Gå på den så skal de finna kvile for dykkar liv.
Men dei svara: -Vi vil ikkje gå der.»

Vegen til det gode.
Kvar går den? Kvar går den vegen i det landskapet vi som lever anno 2019 reiser rundt i?
Det gode liv.
Mange jagar etter det. Ikkje minst i vår tid. Vi leitar etter det gode liv på alle tenkjelege stader. Ikkje minst vert dette bevist ved den enorme reisetrongen som folk over heile verda legg for dagen. Turistindustrien er overveldande. Rundt 1,5 milliardar menneske i verda er registrerte med turistreiser i året. 1/3 av desse kjem frå Asia.[1]
Men vi i vesle Norge veit å ta vår del av dette.
Og eg for min del har eit solid personleg bidrag til reiseverksemda.

Kva søkjer vi? Kva leitar vi etter?
Gamle stigar? Ja kanskje det. Men då er det slik at for nokre av oss er Silkevegen til Samarkand meir utfordrande enn den gamle postvegen gjennom Mellingen.

Kvar finn vi kvile for våre liv? Det er det Herren framfor alt vil vise oss på denne søndagen. Kvile.
Herren vil vise deg vegen til kvile. Slik profeten forkynte for folket i Israel.

«Men dei svara: -Vi vil ikkje gå der.»

Vi jaktar på opplevingar. På det eksotiske. På det nære. På det velsmakande. På det utfordrande.
Kanskje er vi som sauer? Slike sauer som Jesus måler opp i eit riss for augo våre når han fortel likninga om den eine sauen og dei nittini.
Ein sau kom på avvegar og måtte leitast opp.
Kvar var den eine? Kvar hadde han rota seg bort? Kvar vart han funnen att?
På ei berghylle ved ein djup avgrunn?
Hadde han vikla seg inn i ei gamal fiskenot som nokon hadde slengt frå seg ved stranda til den store innsjøen? Som eit slags førebilete på dagens moderne miljøsvin.
Eller fann gjetaren den eine sauen att i eit myrhol der sauen trudde vatnet smaka ekstra godt? Det viste seg å bli ein bomtur som lett kunne kosta han livet. Sauen var bortanfor gjerdet, utanfor gjetaren sitt synsfelt, i fare for å bli til ulvemat.

Det er ofte slik med sauer. Eller kyr. Eller menneske.
Gjetaren vil at dei gamle stigane skal følgjast.
At vi skal gå vegen dit det er kvile. Ikkje stress.

«Men dei svara: -Vi vil ikkje gå der.»
Det vil seie: Sauen på ville vegar svara vel ikkje så mykje. Men han stakk av. Det kunne gått verkeleg ille for denne sauen. Der han no på ein eller annan måte hadde hamna: Utanfor gjerdet. Med ulven siklande ikkje langt unna.

Det kunne gått verkeleg ille. Om ikkje det var for den gode gjetaren.

Vi skal ikkje bruke så mykje tid på å repetere det vi alle no tenkjer på, håpar eg.
At Jesus kallar seg sjølv for den gode gjetaren.
I møte med ulv og villdyr treng sauene gjetar. Ved avgrunnen. I myra.
Den gode gjetar - måtte han alltid vere der! Ikkje minst for oss menneske på oppdagarferd.
Spør etter dei gamle stigane, etter vegen til det gode! Gå på den så skal de finna kvile for dykkar liv.

Når Jesus talar om den gode hyrding, så er sauene eit bilete på deg og meg. På kyrkja. På dei kristne.
Men ulven? Kven er det?
Kanskje er det også ulvar mellom oss?

Ulven ein skapning som skapar frykt og forvirring. Han jagar og spreier for alle vindar. Til slutt drep ulven for å ete.
Slike ulvar finst det også der dei kristne samlar seg.
Ulven er rett og slett den motsette av gjætaren. Ulven tenkjer på seg sjølv. Ulven bryr seg ikkje om skade, om skambitt og blodspor, om liding og om oppsplitting der mor vert skild frå son, der vener vert delte i småflokkar, utsette for alt som er vondt og vanskeleg og farleg.

Han set alt inn på å splitte flokken. Få den eine bort frå den trygge stien. Den gamle vegen.

For oss som i dag høyrer kyrkjelyden til, må vi våge å sjå i augene at det er fort gjort å hamne utanfor gjerdet når vi tek ut på våre oppdagingsferder. Når det er mykje nytt og spanande å smake på.

Men det viste seg å smake ekkelt, trass i at danderinga var vakker å sjå til.

Vår tid er ekstremt innretta mot det private. Mot å vere sin eigen herre. I vår tid vil vi ikkje at andre skal fortelje oss kvar vi skal gå. Kva vi skal sjå. Kva vi skal smake på.

Alle val skal vere mine eigne. Dette er postmoderniteten i eit nøtteskal.

Då kan det lett skje at vi med vår livsferd kjem i skade for å gjere vondt og urett mot andre. Våre brør og søstre.
Urett mot samfunnet vi lever i.
Urett mot framtida vi enno ikkje har sett.

Kva gjer vi med miljøet rundt oss? Med naturen vår? Reflekterer vi nok over om det rette er ein tur på postvegen forbi Mellingen, heller enn ein ekskursjon langs Silkevegen i Kirgisistan?

Profeten løftar opp for oss desse orda i dag: « -vegen til det gode! Gå på den, så skal de finna kvile for dykkar liv.»

Tida vår er eit dragsug. Tida vår tek oss med inn i ein malstraum av opplevingar. Nokre er veldig fine. Nokre er veldig gode. Det finst vegar vi skal gå på. Men ikkje absolutt alle.

Og når vi gjekk feil, er det faktisk råd å finne tilbake til hjelp til fred. Til kvile. Til ein ny start.

Ein skal leite lenge føre ein finn ei så god kvile som det er å få leggje feilstega bak seg. Få ein sjanse til å starte på nytt. Vaske skitt bort. Ta på reine klær når ein har skitna seg til.

Det er det siste vi skal løfte fram i dag. Orda som Jesus brukar om å tale til rette den som har gjort feil val. Om å hente tilbake den av forsamlinga i kyrkjelyden som har rota seg bort. Gått seg ut i myra. Eller som står på berghylla, livredd for å ramle utfor i avgrunnen.
Dette er vanskeleg. Dette er rett og slett ikkje for kyrkjelege amatørar eller for umodne nybyrjarar. Det å stille til ansvar, på tomannshand eller for forsamlinga, det skal vi ikkje gjere utan å vite, utan å forstå, utan å kunne stå for, det vi gjer.

Det er ikkje utan grunn at sjelesorg er eit eig fag i presteutdanninga.
Det er ikkje tilfeldig at det å gå inn i slike situasjonar som Jesus talar om i evangelieteksten i dag, bør overlatast til dei som kan dette faget betre enn ein gjennomsnittleg prest.
Vi har etterutdanning og spesialisering i dette.

Men redsla for å nærme seg det å tale til rette må ikkje bli så stor at vi misser dette instrument til å hjelpe dei som treng det, hjelpe den eine som er på avvegar.
Det handlar om berge frå ein avgrunn. Det kan handle om å berge frå fortapinga.

Nøkkelordet vi avsluttar med, heiter skriftemål.
Skriftemålet er å sanne syndene sine for ein bror eller søster som trur på tilgjevinga av synd som vi får ved Jesu soningsdød på krossen.
Prestar lyttar gjerne til skriftemål på tomannshand. Prestar har den aller strengaste teieplikt knytta nettopp til dette.

Eg kjenner ikkje til noko større kvile i livet enn å få høyre desse orda; løysingsorda:
«Etter vår Herre Jesu Kristi ord og føresegn tilseier eg deg nåding forlating for alle dine synder, i namnet åt Faderen og Sonen og Den heilage Ande».

Jesu forsikring til alle oss som trur på skriftemålet er det han seier i dag:  «Alt det de løyser på jorda, skal vere løyst i himmelen»

Dette er « -vegen til det gode! Gå på den, så skal de finna kvile for dykkar liv.»

AMEN

---

[1] https://www.e-unwto.org/doi/pdf/10.18111/9789284419807

Grøda er stor

4. søndag i treeiningstida. III. 07.07.2019
Åsane kirke
Matteus 9, 35-38

Kjære Åsane menighet.
Det er alltid eit privilegium å stå ansikt til ansikt med forsamlinga som fyller opp kyrkja her i Åsane. Slik det er eit privilegium å sitje på ein behageleg stol i denne kyrkja og vere ein del av dei som finn vegen hit for å møte den treeinige Gud når vi samlast til gudsteneste.
Fordi Åsane er ein kyrkjelyd der det er mange som bur, er vi heldige som så å seie alltid samlar ein så pass stor flokk på søndag føremiddag at det ikkje kjennest tomt i kyrkja. Ingen kan kome hit og tale om tomme kyrkjebenkar.

Mens samstundes som det er slik, må vi være så pass ærlege med oss sjølve at vi innrømmer: Vi burde vore mange fleire her. Om vi samlar 100 eller 200 eller 300 eller av og til 400 menneske til gudsteneste kvar søndag, så er det berre ein ørliten prosentdel av alle som bur her, i eit av dei største kyrkjesokna i landet. Det bur meir enn 22 000 menneske i Åsane sokn. Vi har over 17 000 medlemmer i Den norske kyrkja

Eit av dei aller minste sokna i landet ligg også her i Åsane prosti.
Det er Bruvik på Osterøy.Der har kyrkja vår rundt 300 medlemer. I 2018 var det gjennomsnittleg 54 personar på kvar gudsteneste i Bruvik. Det er ca. 18 % av medlemstalet. Skulle vi hatt tilsvarande tal i Åsane, måtte over 3000 menneske møtt fram til gudsteneste kvar søndag. Det er eit stykke dit enno!

Likevel – det er eit stort privilegium å vere her. Arbeide her. Vere ein del av fellesskapet. Og kunne vere vitne til at det spirer og gror. Det må vere lov å gle seg over at det trass alt veks. Mange stader i våre kyrkjer peiker pilar nedover. I Åsane peikar dei oppover.
Som prost er eg stolt over medarbeidarane som gjer teneste her. Ein visjonær sokneprest. Eit strålande team rundt han av kyrkjelege og administrative medarbeidarar. Glitrande musikarar. Flotte songarar. Og ikkje minst: Mange trufaste kyrkjefolk som møter fram og tek del i lovsong og tilbeding når vi samlast til gudstenester.

På ein feriedag, midt i ein klissvåt vestlandssommar, trur eg vi kjenner litt på dette, vi som er her i dag på kanskje den tynnast befolka gudstenesta i året, utan så mykje som ein einaste barnedåp ein gong: - Det er godt å vere her. Takk til dykk som kom for å vere i saman!

Kva er det vi er saman om?
Kva er det som fører oss i hop?
Eg tenkjer at svaret er: Fellesskap. Kyrkja er eit fellesskap. Men ikkje eit tilfeldig fellesskap. Ikkje slike tribuneslitarar som f.eks Terje B og eg som også har eit fellesskap med mange ukjende som heiar på Brann på Stadion. Fellesskapet i kyrkjelyden stikk heldigvis djupare enn som så.

Fellesskapet vårt er eit fellesskap rundt mannen som for to tusen år sidan vandra rundt i byane og landsbyane i Israel. Fellesskapet rundt Jesus.
For ei dryg veke sidan las eg gjennom avsnittet frå Matteusevangeliet som er preiketeksten på denne søndag. Eg har sjølvsagt lese det mange gonger før, men aldri hatt det som utgangspunkt for ei søndagspreike. Eg drog litt på skuldrene, og tenkte med meg: Har dei ikkje meir utfordrande bibeltekstar til ein sommarsøndag i kyrkja enn denne?

Det står noko om at Jesus gjekk omkring. Han underviste. Han var i synagoga. Han forkynte. Han lækte sjukdom og plager. OK – tenkte eg. Det er godt at det står slik. Men, det er liksom så lite kjøt på desse beina. Ingen underfundige, djupe ord frå Meisterens munn i desse skildringane.
Orda eg hadde lese frå evangeliet låg der og duppa i bakhovudet mitt. Det var ikkje særleg djupe inntrykk å hente frå dei. Tenkte eg i nokre dagar.

Men så fekk eg for mitt indre auga sjå Åsane kyrkjelyd. Og tankane kom til meg.
Er Åsane slike kyrkjelydsfolk som er forkomne, hjelpelause, som sauer utan gjetar?
I så fall - kven har ansvaret for det?
Kven er gjetar – hyrde, i denne kyrkjelyden?

Vel. Soknepresten har kontor vegg i vegg med meg. Dei andre prestane sit på rekkje og rad i same gangen. Litt lenger borte i gangen sit «sjefshyrden» for konfirmantane. Vi har han med oss i gudstenesta i dag.  I same gangen er det kontor for diakon og trusopplæringskonsulent også. Synleg for oss alle, ved orgelet, sit ho som leier det omfattande musikkarbeidet her i kyrkja. Og eg sjølv? Prosten si oppgåve er å leie prestetenesta …

Åsane kyrkjelyd har ein stor flokk med gjetarar. Kappene deira har litt ulik farge og fasong, så vi kan kjenne dei frå kvarandre. For dei har noko ulike oppgåver. Men dei er her. Vi er her. Og saman med gjetarane har kyrkjelyden folk som passar på papir og avtalar, som administrerer, ryddar og lagar til, eller som tek seg av pengar som flyt inn og ut.

Så langt eg har lært alle desse å kjenne, så gjer dei alle eit stort og dedikert arbeid for på ulikt vis å gjete flokken som høyrer til i kyrkjelyden. Eg er uendeleg stolt og glad over desse medarbeidarane. Ikkje minst gler det meg å oppleve at det kjem inn så mange gode ord og tilbakemeldingar frå djupet av kyrkjelyden; ord som uttrykkjer takk for det dei tilsette gjer. Aller størst inntrykk gjer det å sjå at desse tilsette og løna medarbeidarane får støtte og hjelp frå ein drøss friviljuge som stiller opp, nesten døgnet rundt. Takk – takk, til kvar og ein av dykk.

I dag les vi altså om Jesus at han vandra rundt i alle byane og landsbyane.
I dag opplever eg det som om Jesus på denne vandringa har teke turen hit, til Åsane.
Eg håpar han har hatt ei fredfull stund her hjå oss i føremiddag. Kanskje brukte han litt tid nett før lyset kom tilbake etter den korte natta, for å rusle rundt mellom gravene på kyrkjegarden vår?
Under lauvtunge tre såg han på namna på steinane. Nikka, kjende namna igjen frå dagen dei vart døypte og gjorde til hans brør og søstre. Smilte for seg sjølv; og tenkte: - For ein dag det vert når dei skal stige ut or gravene, slik eg sjølv ein gong gjorde.

Kanskje stogga han utanfor den gamle kyrkja vår? Sukka eit takknemleg sukk for at djevelskapen vart overvunnen også her då kyrkja reiste seg frå brannruinane. Slik skal kyrkja vinne til slutt, tenkte han kanskje.

Nett no tenkjer eg at Jesus er i ferd med å oppfylle ein lovnad han har gjeve. « -der to eller tre er samla i mitt namn, der er eg midt iblant dei» (Matt 18,20) sa han ein gong.
Vi er langt fleire enn to eller tre i kyrkja vår i dag. Vi er samla i Jesu namn.
Eg trur Jesus er midt mellom oss, slik han har lova. Vi ser han ikkje. Men kanskje kan du våge å sleppe hans Ande inn i livet ditt slik at du merkar hans usynlege nærvær?
Høyer du kva han har å seie oss?

Eg vil fortelje kva eg høyrde då evangelieordet hadde duppa i bakhovudet mitt i nokre dagar.
Det står der så tydeleg.
Og det er så innlysande sanne ord til ein kyrkjelyd som Åsane. Ord til ein kyrkjelyd med så mange menneske. Så mange medlemmer. Som har så mykje. Ein kyrkjelyd som i si visitasmelding til biskopen vår for nokre år sidan valde denne overskrifta: «Stor menighet – store muligheter.»

Til alle oss talar Jesus. Han er midt mellom oss no, og vil gjerne røre ved oss i sommarsøndagen. Han seier: «Grøda er stor, men arbeidsfolka er få. Be då han som er herre over grøda, at han må senda arbeidsfolk ut til å hausta inn grøda si.»

22 000 innbyggjarar. 17 000 kyrkjemedlemmer. I snitt rundt 200 på gudsteneste kvar søndag. Gudstenestene er flotte. Gode. Inspirerande. Det er godt å vere i lag i denne kyrkja. Stab og friviljuge gjer imponerande innsats.
Men vi ser det alle, om vi vil sjå: «Grøda er stor, men arbeidsfolka er få.»
Difor seier Jesus vidare: «Be då han som er herre over grøda, at han må senda arbeidsfolk ut til å hausta inn grøda si.»

Kjære Åsane menighet: Kanskje er dette utfordringa som må sitje att på denne søndagen?: Be om meir arbeidsfolk!
Eller kanskje er det også slik: Du høyrer eit kall frå han som no er midt mellom oss. Noko om at du skal vere svar på ei bøn om arbeidsfolk.

Eg sat i kyrkjebenken for nokre veker sidan og høyrde appellen frå lesepulten om at vi treng søndagsskulelærarar i Åsane. Det som då vart sagt, står ved lag.
I avisa VL sist tirsdag las vi om filosofen og statsministersonen Henrik Syse. Han arbeider som fredsforskar, er bl.a. nestleiar i Den Norske Nobelkomité. Men han er også aktiv i Fagerborg menighet i Oslo der han bur. I avisa står det å lese at han og kona var på ei gudsteneste og det vart kunngjort at menigheten hadde bruk for søndagsskulelærarar. «Det nyinnflyttede paret så på hverandre og nikket. … Da Henrik Syse meldte seg til søndagsskoletjeneste etter gudstjenesten i 1992, visste han ikke at han fortsatt skulle være søndagsskolelærer 27 år seinere.»

I mine åtte år som prost i dette prostiet har vi hatt ei rekkje presteordinasjonar. Kanskje er det ikkje noko prosti i vårt bispedøme der det i denne perioden er ordinert fleire prestar? Men så langt eg hugsar er ingen av dei nyordinerte frå Åsane sokn. Rett nok har vel det vorte ordinerte prestar frå Åsane i andre prosti.
Men same korleis det er med det: Nett no er det ein nesten prekær prestemangel i heile vår kyrkje. «Grøda er stor, men arbeidsfolka er få.»

Kan du høyre utfordringa frå han som gjekk rundt i byar og landsbyar; frå han som eg med fantasi, og for mitt indre auga, har sett vandre rundt i Åsane denne søndagen?
Eg trur han er midt mellom oss nett no. Jesus utfordrar oss i dag:
«Be då han som er herre over grøda, at han må senda arbeidsfolk ut til å hausta inn grøda si.»

AMEN