Først må vi leve livet

17. s. i treeinigstida III. 06.10.19
Strusshamn kirke
Fil 1,20-26

Hausten er over oss. Enno er det litt att av det grøne. Men det er mykje som har vorte gult. Og brunt. Og så vert alt svart på trea når haust skal bli til vinter. Når forsmaken på haust som vi alt har fått over oss, vert til haust på skikkeleg vis.

I kyrkja her i vårt land feirar vi påske når det er vår. Men så seier vi også gjerne at kvar einaste søndag er ein påskedag. Søndagen, Herrens dag, feirar vi prinsipielt til minne om at Jesus stod opp frå dei døde.

Men så, mens hausten sig inn over oss, mens vi ser at naturen rundt oss er i ferd må å gå i dvale; når naturen døyr for vinteren, så kjem det kvart år ein søndag der det handlar om at det som døyr skal få nytt liv. I kyrkja handlar det på denne søndagen om oppstode frå dei døde. Slik Jesus stod opp ein gong, slik skal vi stå opp. Livet skal sigre. Difor kallar vi søndagen i dag, den 17. i treeiningstida, for haustens påskedag.

Livet skal sigre. Vi kan aldri høyre nok om det. Vi som gjennom året kanskje har fleire gravferder frå kyrkjehuset enn vi har gudstenester.

Vi las nettopp om Jesus som vakte dotter til synagogeforstandaren til nytt liv. Vi høyrde desse forunderlege orda frå Jesu munn: «Talita kumi!» Det betyr: «Lille jente, jeg sier deg: Stå opp!» Straks reiste jenta seg og gikk omkring; hun var tolv år gammel.

I dag står livet i fokus her i kyrkja. Ikkje minst er det eit krystallklårt faktum når vi ser desse familiane med tre nyfødde liv på fanget til foreldra. De har bore dei fram for Gud i dag. I dåpen var borna lagde i Jesu hender.
Vi kan ikkje møte kyrkja sine born eller kyrkja sine unge, f.eks konfirmantane, med ord om døden. For borna skal leve. Dei unge skal leve. Livet skal blomstre. Framtida skal vere som ein vår, lysande grøn. Ny og spanande.

Men vi veit likevel at døden er der. Av og til stikk ei kald og kvass klo frå døden handa fram og røvar frå oss, ikkje berre bestemor eller farfar, men kanskje ein venn eller ei venninne. Like ung som du sjølv - eller like vaksen. Eller yngre.

Tolv år var dotter til synagogeforstandaren. Ho vi las om i Markusevangeliet. Det er forferdeleg når det skjer, at born som henne døyr. For borna skal leve. Dei unge skal leve. Leve og blomstre. Bere frukt. Om att og om att gjennom mange år.

Kanskje er det nokre av dykk som høyrer på meg no som har epletre i hagen heime. Nokre av trea kan vere heilt nye. Planta for få år sidan. Kvar haust ser vi at epla vert modne. Det er liv i treet. Slik er det mens treet enno er ungt. Men det kan kome svære mengder frukt, også frå gamle tre. Så lenge det er liv, kan vi vente frukt.

I dag har vi helsa på apostelen Paulus.
Han er ein utruleg viktig person for den kristne kyrkja. Breva han skreiv til dei aller første kristne kyrkjelydane rundt Middelhavet berre få år etter at Jesus var faren opp til himmelen, inneheld stoff som aldri vert uaktuelt. Orda hans er ikkje spesielt moderne. Ikkje lette å forstå, av og til direkte vanskelege. Nokre gonger også provoserande. Men aktuelle. Veldig aktuelle, også for oss som lever akkurat no.

Vi har i dag lese ord av Paulus som på ingen måte er lette å forstå. Han går nærmast inn i ein diskusjon med seg sjølv. Er det best å dø, eller er det best å leve?

Vi som les det i dag klør oss i hovudet. Går det i det heile an å tenkje slik? Paulus skriv: Å leve er for meg Kristus, og å dø er en vinning

Å døy er ei vinning.
Heldigvis er det ikkje slik dei fleste, friske, menneske tenkjer. At det er ein fordel å døy gjev berre meining om ein vert så sjuk at livet er aldeles uråd å halde ut. Det kan skje. For unge. Og mykje meir for dei aller eldste. Det kan skje at døden kan vere ein utfriar frå eit smertefullt sjukeleie.

Men det normale er at livet er det største. Det rikaste. Det vi skal gle oss over.

Skal vi forstå kva Paulus meiner med at døden kan vere eit vinnarlodd, så må vi vite noko om at den gongen han skreiv dette, så var det ei sterk tru og ei sterk forventning til at Jesus skulle kome tilbake. Veldig snart. I levetida til dei som levde den gongen. At han skulle samle dei som trudde på han rundt seg i eit nytt liv. Bak døden. Difor seier Paulus også:
Jeg kjenner meg trukket til begge sider: Jeg lengter etter å bryte opp og være sammen med Kristus, for det er så mye, mye bedre.

Vi kan lære av dette. Vi kan lære at bak døden ventar noko godt. Eit nytt liv. Ei nyskapt jord. Det som er fullkome utan alt som kan vere vondt og vanskeleg mens vi lever her.
For ein som trur på Jesus er det meiningsfullt å sjå fram til det evige livet.

Men først må vi leve dette livet. Først skal vi gle oss over livet Gud har gjeve oss. Det som skal utfaldast mens vi er unge. Det som skal blomstre når vi er vaksne. Livet som skal gje frukt. Det livet som sakte men sikkert skal visne og falle bort. Som lauv på trær om haust. Litt etter litt vert vi plukka av. Nokre få litt tidleg. Det meste rett før det vert vinter.

Paulus leikar med tanken: Kva er best: Å døy eller å leve?

Det er aldri tvil om kva som er hans konklusjon:
Å leve er for meg Kristus, og å dø er en vinning. Men hvis jeg får bli i live, kan jeg gjøre et arbeid som bærer frukt, og da vet jeg ikke hva  jeg skal velge. Jeg kjenner meg trukket til begge sider: Jeg lengter etter å bryte opp og være sammen med Kristus, for det er så mye, mye bedre. Men for deres skyld er det mer nødvendig at jeg fortsatt får leve. Og fordi jeg er trygg på dette, vet jeg at jeg skal bli i live, ja, bli hos dere alle og hjelpe dere til fremgang og glede i troen.

Paulus vil hjelpe oss til framgang og glede i trua.

Det er det vi så gjerne vil hjelpe kristne til i våre kyrkjelydar også.
Borna i kyrkjelyden. Unge kristne. Konfirmantar. Ungdomsleiarar. Vaksne. Pensjonistane. Soknerådsmedlemer. Dei tilsette i kyrkjelyden.

Vi skal leve. Vi skal utfalde livet. Mellom venner. Heime i vår familie. På skulen eller på jobben. Livet kan bere god frukt også når det er levd gjennom mange år, slik eit gamalt frukttre også kan bogne av det som er godt å ete.

Vi skal be om ein ny vår. At det må spire og vekse og kome frukt av det vi er i lag om i kyrkja. At Jesus kan verte stor for oss. At vi kan lengte etter å leve tett i lag med han. Mens vi lever her og no. Og når vi ein gong stig inn i den aller siste haust. Når vinteren kjem i livet vårt. Når døden hentar oss.

Men også då er det håp. Då skal vi gå over den grensa som ingen kjem tilbake frå. Den grensa som heiter døden. Men vi trur at bak der ventar han på oss, han som er Herre i våre liv og som er Herre over døden. Han som er så sterk at når den evige våren lysnar bak dødens vinter, så skal han stå ved kvar einaste grav og det skal lyde slik ved dørstokken til eit nytt og evig liv: «Talita kumi!» Det betyr: «Lille jente, jeg sier deg: Stå opp!» Straks reiste jenta seg og gikk omkring.