Forventning

 

2. s. i adventstida. I - 04.12.2022.
Eidsvåg krk
Johs. 14,1-4

Kjære kyrkjefolk.
Heime hjå oss har vi to som lever og bur i lag fleire gonger snakka litt saman om ein trend som vert meir og meir tydeleg.

Folk som er yngre enn oss, og som år for år skaper sine eigne tradisjonar i førjulstida, ser ut til å ha dårleg tid fram mot jul. Det verkar som om dei ikkje kan vente til at det skal stå 23. eller 24. eller 25. desember på kalenderen. Det er full fres i juleaktivitetane ein månads tid før. Og så er ein kanskje ferdig med feiringa allereie i romjula.

Dette er relativt nytt, og det verkar å få ytterlegare fart på seg for kvart år som går.
Avisa Vårt Land kommenterte det på leiarplass i veka som gjekk. Der kom det fram noko om at kyrkja ikkje må avgrense folk si begeistring og iver etter å gå inn i ei kristen høgtid.  
Det er sjølvsagt rett.
Samstundes tenkjer eg at kyrkja så absolutt bør stå fram som ein korreksjon og ei motvekt til den umåtelege kommersialiseringa og forflatinga av den kristne høgtida som samtida vår klart og tydeleg er inne i. Når eit seriøst forlag i landet vårt marknadsfører Charles Dickens «A Christmas Carol» som verdens mest berømte juleforteljing, har dei gått glipp av noko. Noko som vi faktisk ser på som utgangspunktet for vår tidsrekning. Vi lever i året 2022 etter Kristi fødsel! Forlagsfolka har sikkert ein Bibel i sine hyller. Den mest kjend juleforteljinga finn dei i Lukasevangeliets 2. kapittel, om dei skulle vere i tvil.

Mange kristne er urolege for tida vi lever i. Urolege for framtida vi ser kome mot oss. Urolege for kyrkja sin plass i den framtida.

Men på denne adventssøndagen blir vi som finn vår plass i ei kyrkje, velsigna med ord frå Bibelen som er av dei dei aller beste orda frå Jesu eigen munn. Ord til alle som er urolege. Som er redde. Redde for framtida. Redde for kyrkja. Redde for sekulariseringa. Redde for verda si framtid. Redde for krig. Redde for klimakollaps.

Ordet frå Jesu eigen munn.  Sit deg godt til rette på stolen din no og ta det inn over deg. Gled deg over det som Jesus seier til oss:
«La ikke hjertet bli grepet av angst. Tro på Gud og tro på meg!»

Vi ville så gjerne at alle dykk som tok tilflukt i dette kyrkjerommet på ein elles så hektisk og travel førjulssøndag nett no skulle få kjenne litt på det rolege. Det trygge. På dette uforklarlege og forventningsfulle som knyter seg til det å være nær Gud.
Vi vil så gjerne løfte dette fram til kvar einaste kyrkjegjest i dag. Ung eller gamal. Det er ord til oss alle. Ingen skal kjenne at dette er mynta på sidemannen. Dette er til meg. Til deg: Ordet frå Jesu eigen munn: «La ikke hjertet bli grepet av angst. Tro på Gud og tro på meg!»

Det er veldig mange forventningar til desse dagane og vekene vi er inne i nett no. Eg er sikker på at noko av det vi har aller mest forventning til er eit ord på fire bokstavar: FRED!

Vi ser på det som hender i Ukraina. Vi vert fortvila når vi høyrer om snø og kuldegrader og mangel på straum midt i bomberegnet. Vi hugsar gamle historiebøker med uskarpe foto frå skyttargraver i same området for over 100 år sidan. No dukkar tilsvarande bilder opp på våre TV-skjermar. Vi kjenner på apati og hjelpeløyse. Mange er redde.
Snart er det jul. Då skal vi høyre eit ekko frå englane på Betlehemsmarkene: Dei som song om fred på jord.

Fred. Fred utan krig, Men også: Guds fred – den lengtar mange av oss etter.
Guds fred – den forkynner vi til dykk her i kyrkja. Guds fred den ber vi om, som det siste vi gjer i gudstenesta når presten lyser velsigninga: «Herren løfte sitt åsyn på deg og gjeve deg fred!»

Treng vi freden meir i adventstida, enn vi gjer elles i året?
Kanskje ikkje. Men adventstida er ei veldig kontrastfylt tid. Vi syng julesongar, litt for tidleg kanskje, i desse dagane. Om fred på jord. Om han som kom med fred og håp til oss. Vi førestiller oss kanskje litt i overkant mykje idyll rundt heimekos, brennande lys og juleførebuingar. Idyllen er ikkje alltid innlysande om vi skal være ærlege. Dei hektiske kvardagane tek snarare pusten frå oss, enn dei roar pulsen ned.

Vi som steller med kyrkja og alt som skjer her i tida fram mot 24., 25. og 26. desember, vi har det hektisk vi også. Både med kyrkjelivet og i privatlivet.
Også for alle oss, er det difor balsam for sjelene våre å puste godt ut, for deretter å puste inn; puste inn anden som kviler over Jesu ord i dag: «La ikke hjertet bli grepet av angst. Tro på Gud og tro på meg!»

Bibeltekstane som vi har lese denne søndagen, har i seg ei denne høgst verdifulle vinklinga. Ikkje berre evangelieordet. Men også det vi høyrde frå den gamle salmen vi har lese i lag. Det er ord med håp, ikkje minst for dei som lever i krigssona. Det er ord som er henta frå krigens vokabular:

Men Herrens øye hviler på dem som frykter ham og venter på hans miskunn,
så han kan fri dem fra døden og holde dem i live gjennom hungersnød.
Vår sjel venter på Herren; han er vår hjelp og vårt skjold. (Ps. 33. 18-20)

Det er krevjande å forkynne slike ord når bombene fell.
Er dei trøystefulle, eller er dei ord om at håpløysa berre vil dra ut endå lenger?
Herren … er vår hjelp og vårt skjold.
Ja, eg trur på det. Men eg forstår godt om dei krigsramma også speidar fortvila etter dette skjoldet når dei gøymer seg ruinane.

Andre adventssøndagen kallar vi gjerne for forventningas adventssøndag.
Det kviler mykje forventing over oss i dag. Nokre av oss boblar kanskje over av dette. Så mykje forventning at vi risikerer å bli skuffa fordi vi ikkje maktar å oppfylle alt som ligg og blenkjer i denne glansen.

Kanskje er det difor godt om vi vil la oss justere av bibeltekstane til kva som er realistisk og rett å knyte for forventingar til. Då er det i alle fall eit bibelvers som har blitt lese som for meg flyttar fokus til det er trur er det verkeleg sentrale nett no. Det vi las frå GT, frå Salme 33,22: «La din miskunn være over oss, Herre! Det er deg vi venter på.»

Midt i vår lengt etter jul, ein lengt som vert forsterka av handelsstandens utspekulerte knep for å få opp forbruket; midt i våre rop etter ei rettferdig verd, også for dei fattige mellom oss; midt i våre bøner om at freden må senke seg, helst før julekvelden skal tone ut i «Deilig er jorden»; så ligg det forventningsfulle og fredfulle i det å skulle gjere seg klar til å møte Jesus.

Dert er han vi ventar på. Han som vil ta angsten og redselen bort frå hjarto våre. Han som kallar oss til tru. Han seier også i dag:
«- jeg går og vil gjøre i stand et sted for dere. Og når jeg har gått og gjort i stand et sted for dere, vil jeg komme tilbake og ta dere til meg, så dere skal være der jeg er.  Og dit jeg går, vet dere veien.»

Høyrer du den undertonen av forventning som slike ord frå Jesu munn kan skape?
Eg veit ikkje heilt kva for bilete du får for ditt indre auga når du les slikt, men sjølv ser eg Jesus for meg når han går rundt i det store huset med dei mange rom der Jesus steller til for kvar og ein av oss. Det som heiter Far hus. Eg fantaserer forventningsfullt rundt dette omtrent slik når eg innbiller meg at Jesus seier omtrent dette: 

- I eit av romma i min Fars hus skal Øystein bu! Lenger borte i gangen bur Arthur, Øysteins far. Det er over 40 år sidan faren flytta inn. Men ein dag skal dei på nytt få tid i lag, far og son. Uendeleg med tid. Og eg skal lage eit festbord, berre for dei to. Eller kanskje heller – for heile den store familien deira.
Slik trur eg Jesus tenkjer.

Så trur eg Jesu går inn i nokre andre korridorar. Der står det enno ledige rom. Han veit kven dei er reserverte for. Og eg trur at han sender bøner til sin Far om at dei som skal flytte inn der må finne vegen fram, at dei ikkje skal rote seg bort  på vegen gjennom livet slik at romma blir ståande tomme når den verkeleg store festen i Fars hus ein gong tek til, når det ikkje lenger er bruk for klokke og kalender; når tida på jorda er brukt opp og vi går inn i den store eva.

Slik vågar eg å tenkje for meg sjølv. Eg veit ikkje om eg tenkjer rett, men bileta i mitt indre av huset til Far let seg ikkje viske bort. Men vi legg slike fantasiar til side.

Uansett er det slik at på denne andre adventssøndagen, lar Jesus oss få høyre hans eigne håpefulle og trøystefulle ord. Ord som kallar oss til kvile. Til ro og til tru.
«La ikke hjertet bli grepet av angst. Tro på Gud og tro på meg!»

Eg har invitert deg til å finne kvile i ein hektisk kvardag med aukande julestri, og på ein hektisk søndag i adventstida. Kvila ligg i desse vakre orda frå Jesu munn om det han nett no er i ferd må gjere. Han held på å gjere alt klart for å møte oss. Eit møte i Fars hus.
Eg har eit inderleg ynskje om at du allereie i dag, i dette kyrkjerommet kan få ei aning av at det er godt å vere i Fars hus. I Guds hus.

Eg inviterer deg til å teste forventninga di endå eit lite hakk. La deg utfordre til å tru, slik du sikker har gjort det før. Ta del når vi innbyr til nattverd i dag.
Nettopp då nærmar vi oss alle dette uforklarlege som knyter seg til det å være nær Gud. Nettopp her, ved nattverdbordet, tek trua over.
Jesus seier at det er ikkje noko å vere uroleg for.
«La ikke hjertet bli grepet av angst. Tro på Gud og tro på meg!»

Og om du kjenner på at du allereie kviler fast i trua på det vi har snakka om i dag, så kan du til slutt i dag, før vi går frå kyrkja, få leggje hjarta ditt og tilsvaret ditt i det fantastiske håpet som vi skal syngje om heilt til slutt, det som er sjølve framtidshåpet og målet for all vår forventning på denne andre søndagen i adventstida: «Ja, engang mine øyne skal se Kongen i hans prakt; …»

AMEN

 

Ankerfeste

 

14.s. i treeiningstida. Vingardssøndagen. III. 11.09.2022
Eidsvåg krk
Matt.19,27-30

«Vi er et folk på vandring» song vi til innleiing i denne gudstenesta.

Vi har eit mål for livet vårt.
Det vesle dåpsbarnet vi har presentert her i kyrkja i dag kvilte i trygge, vaksne hender då vi høgtideleg bar han inn i prosesjon.
På denne dagen var målet ein heilag stad her i kyrkjerommet. Det var å lese dei heilage orda frå Bibelen, og det var å ause det vigsla dåpsvatnet over barnehovudet slik at fellesskapet med Kristus og med den verdensvide kyrkja vart etablert og konstituert.

Ei vandring har starta for den vesle guten vi døypte. Vandring mot eit mål. Vi håpar og trur at målet enno er langt unna. At mange år skal levast. Eit liv skal formast. Vaksne skal visa vegen, fram til guten er stor og forstandig nok til sjølv å velje, til sjølv å tenkje, til sjølv å ta ansvar for sitt eige liv.

For tre dagar sidan ebba eit langt og forstandig liv ut på eit slott i Skottland. Det mest berømte menneske på jorda sovna stille inn, i veldig høg alder. Ingen i vårt land kan i desse dagane unngå å høyre om dronninga, anten vi er rojalistar eller republikanarar.
Vi får tallause påminningar om det eventyrlege livet dronning Elisabeth har gjennomlevd. Eg skal gå veldig lett forbi det aller meste.
Men ein ting vil eg minne om, og dette vert veldig lett hoppa bukk over når pressa i desse dagane kan fylle alle plattformar med kongeleg stoff.
Kvar 1.juledag heldt Elisabeth ein kort tale til folket sitt på engelsk fjernsyn, BBC. Desse talane har ein fantastisk profil. Ingen prest i Church of England, som ho var overhovud for, kunne vore meir personleg og meir presis i å forkynne den kristne julebodskapen enn dronninga. Talane kan vi framleis sjå og lese på nettet.

I 2014 sa ho bl.a.: For me, the life of Jesus Christ, the Prince of Peace, whose birth we celebrate today, is an inspiration and an anchor in my life. A role-model of reconciliation and forgiveness, he stretched out his hands in love, acceptance and healing.
Heilt personleg seier ho altså om Jesus: «For meg er livet til Jesus Kristus, Fredsfyrsten, som vi i dag feirar fødselsdagen til, ein inspirasjon og eit anker i livet mitt. Ein rollemodell for forsoning og tilgjeving. Han retta ut hendene sine i kjærleik, anerkjenning og med lækjedom.»

Frå Bibelen har vi i dag lese ord av Paulus. Ord om eit mål han har i sikte ein stad der framme.

Han lengtar etter oppstoda frå dei døde: «-om eg berre kunne nå fram til oppstoda frå dei døde! Eg meiner ikkje at eg alt har nådd dette, eller alt er fullkomen, men eg jagar etter det for å gripa det, for eg er sjølv gripen av Kristus Jesus. Mine sysken, eg trur ikkje om meg sjølv at eg har gripe det, men eitt gjer eg: Eg gløymer det som ligg bak, og strekkjer meg mot det som er framanfor, og jagar fram mot målet, mot den sigersprisen som Gud frå det høge har kalla oss til i Kristus Jesus.» (Fil. 3,11-14)

Paulus var gripen av Jesus Kristus. Han såg fram mot målet, oppstoda, det å verte eitt med han.
Dronninga som døydde var også gripen av Jesus Kristus.
Ho har tala krystallklår om det ved mange anledningar, som f.eks då ho sa: «For meg er livet til Jesus Kristus, Fredsfyrsten, … ein inspirasjon og eit anker i livet mitt.»

Kjære alle dykk i Eidsvåg menighet:
Tenk om vi alle hadde eit ankerfeste for livet vårt. Eit anker som knytta oss fast til Jesus slik at målet var klårt for augo våre heile tida: Å nå fram til oppstoda og evig liv.

No kunne vi kanskje sagt amen, og lagt Bibelen til side.
Men då tek vi for lettvint på det vi les i evangeliet til oss på denne dagen.
For noko skal skje på vegen mot målet.

Kva var det vi song?

Vi er et folk på vandring.
I uro, bekymring og nød,
da søker vi styrke og stillhet,
og samles om vin og brød,

Uro, bekymring og nød.
Målet der framme er stort og lysande og innbydande.
Men vegen dit kan vere kanta med «uro, bekymring og nød.»
Den døde dronninga fekk smake sitt av alt slikt, midt i det ufattelege luksuslivet ho levde, kanskje avskjerma frå folket ho på sin måte tente. Men likevel vitnar ho for oss at ankerfestet hennar i det livet som no er over, var Jesus Kristus, Fredsfyrsten.

Også læresveinane til Jesus var urolege. Dei hadde forlate alt, seier Peter. Så mykje at til og med desse aller næraste venene til Jesus forventa å få noko att, noko som kunne bøte for det som Jesus sjølv omtalar som å «forlate hus eller brør eller systrer eller far eller mor eller born eller åkrar for mitt namn skuld»

Når eg ser utover denne forsamlinga som er i Eidsvåg ved inngangen til eit nytt haustsemester, når eg inkluderer meg sjølv og mine næraste, og spør om dette er ord som passar på oss, så vert eg forlegen.
«-forlate hus eller brør eller systrer eller far eller mor eller born eller åkrar»
Har nokon av oss gjort det for Jesu namn skuld?

Det finst nok menneske som vi i dag kan peike på at dei har forlate uendeleg mykje. Nettopp dette: «hus eller brør eller systrer eller far eller mor eller born eller åkrar»
Men dei som gjorde det er vel helst flyktningar. Frå Ukraina. Frå Syria. Frå land i Afrika der det mest kollapsar rundt det som er bygd opp. Det var krigen som tvinga dei til å forlate. Eller klimaet. Flommane. Tørken. Heten.
Det finst nok også kristne som er på flukt fordi dei trur på Jesus. I Kina, for eksempel.

Jesus vil at vi skal halde oppe motet på vandringa gjennom livet. Han lovar ikkje at vi, på vår veg mot målet vi håpar på for livet vårt, skal sleppe unna det å forlate. Det å forsake. Det å måtte seie nei til seg sjølv og det ein mest av alt lystar.

Men han fortel at ein gong skal vi få att i goder, mangedobbelt, for det vi måtte forsake.
Dette mangedoble ligg gøymt i det evige. I håpet i det som gjer at vi kan løfte hovudet i fortrøystning.

Juledag 1980 sa dronning Elisabeth til folket sitt i sin tale: «Vi veit at verda aldri kan verte fri for konflikt og smerte. Men jula viser oss alt som er håpefullt og godt i ei verd i endring. Den talar om verdiar og kvalitetar som er sanne og varige, og minner oss om at den verda vi ynskjer å sjå, berre kan kome frå godleiken i hjartet.»

Vi er på veg. Livet er sjølve vegen.
Det nyfødde livet vert bore dei første stega mot målet. Etter kvart flyttar vi våre eigne føter. Steg for steg. Kanskje får vi trong til å jage fram, strekkje hender mot målet, slik Paulus skriv om det.
Men om vi kan lære av dronninga, så skal vi sleppe å stresse. Vi skal kvile i dette at vi er festa til Kristus; til hans liv og gjerning.  Vi fekk ankeret festa til han i dåpen. Han vil føre oss fram. Kristus vil vere vår inspirasjon og vårt ankerfeste, slik han var det for henne som gjekk over målstreken for tre dagar sidan.

 

AMEN

Ord til Kristi vener

 

13. s. i treeiningstida. III - 04.09.2022
Eidsvåg krk.
Johs. 15, 13-17

Kjære alle i Eidsvåg kyrkje. Takk for at de fann vegen hit på ein vakker sommardag.
Det er godt å vere i lag med dykk, sånn på overtid i mi presteteneste. Her starta eg opp som kyrkjelydsprest for akkurat 40 år sidan i ei splitter ny kyrkje. Og her skal eg, som no er pensjonist, få halde fram å hjelpe til med å halde hjul i gang i ein periode på nokre månader, mens vi ventar på nytt prestemannskap. Dette ser eg fram til. Nokre av dykk er ukjende for meg. Men framleis er det mange ansikt her som med rette kan seiast å vere gamle kjende.

Vi møter kvarandre i dag i lyset av dei orda vi har no har delt gjennom dei tre lesingane frå Bibelen. Spanande ord som gjev innsikt i det som godt kunne vore pensum i eit kyrkjeleg leiarkurs. Nyttig tilnærming for alle som kjenner seg engasjert, oppglødd og villig til å dele ein bit av livet sitt i lag med andre som trur og tilber i den kyrkja vi tilhøyrer og som vi er døypte inn i.

Vi startar med å minne om det vi las om Moses. Denne eineståande gudsmannen som hadde fått den store oppgåva å føre Israelsfolket ut or fangenskap i Egypt og heim til landet som folket skulle eige og leve i – Israel.

Det vi las frå 2.Mos 18 var ikkje noko mindre enn den eldste innføring i godt leiarskap som eg kjenner til. Det er som å vere på eit innføringsseminar for nytilsette i eit stort, moderne firma der arbeidsfordeling og oppgåveansvar vert delt mellom dei tilsette. Og den som heldt forelesinga er svigerfaren til Moses, Jetro.
Men det kunne gjerne vore staben i Eidsvåg menighet som snakka saman framfor eit nytt semester. Arbeidet som Moses var ansvarleg for, var viktig. Også for ein moderne kyrkjelyd. «Eg gjer dei kjende med Guds forskrifter og lover» seier Moses.

Men også det å jobbe med noko viktig i ei kristen kyrkje, det er ein jobb og eit ansvar som må fordelast på mange. Svigerfaren sa altså til Moses: « - du skal sjå deg ut dugande menn av heile folket, menn som fryktar Gud, er pålitelege og som hatar urett vinning. Du skal setja dei til å vera førarar for tusen, hundre, femti og ti.   …  Slik skal du letta børa for deg sjølv og la dei bera henne saman med deg. Gjer du det slik og dette er Guds vilje, kan du halda ut, og då kan alt folket her dra heim i fred.»

I dag vil eg nytte anledninga til å rette ei takk til dei mange her i Eidsvåg som fram gjennom åra har vore slike som har teke ansvar, som har gått inn og vore medhjelparar, medberarar og medarbeidar for at ordet om Gud, og frå Gud, skal spreiast, gjerast kjend og etterlevast lokalt her. Sokneråd. Barnearbeid. Ungdomsarbeid. Kjøkkenteneste. Korarbeid. Praktiske utfordringar. Medliturgar i gudstenesta. Massevis av oppgåver som har vorte utførte og løyst.
Takk for det taket du tok. For din velvilje i kjærleik til Gud og til din neste.

Massevis av oppgåver ligg framleis der framme og ventar. Difor kan vi aldri slutte med å repetere kallet til medarbeidarskap i ei kristen forsamling. Nye menneske må få møte kallet. Unge menneske må få høyre at Jesus gjerne vil ha dei med på laget. Difor lyttar vi alle nøye til desse utsnitta frå Bibelen som vi har lese saman.

Vi høyrde også eit utdrag frå Apostelgjerningane i dag. Det  handla om medarbeidarskap, det òg. Om at dei første kristne delte på oppgåver slik at ingen vart oversette, eller sette til sides på ein måte som kunne skape misunning og splid.
Nokre måtte ta på seg praktiske oppgåver. Elles vart det lett slik at dei som gjekk for å vere læresveinar ikkje fekk tid til å utføre si hovudoppgåve – tenesta med bøna og med å forkynna Ordet. Dei kalla difor på hjelp til «tenesta ved borda» - kjøkkenteneste, rett og slett. Eller kanskje vi i dag skulle kalle det for diakonalt arbeid?

Uansett – som på Mose tid - det gjekk på arbeidsfordeling også for dei alle første kristne vi les om i Apostelgjerningane. Organisering.
Men dette praktiske arbeidet, diakonien, var så sentralt og viktig at dei som tok på seg å gå inn i det, vart førte fram for apostlane, og der fekk dei handspålegging, bøn og velsigning til å vere slike medarbeidarar.

No må vi stige over i evangelieteksten.
Der lyttar vi til nokre av dei mest sentrale orda frå Jesu munn som han talar til sine næraste medarbeidarar, læresveinane.
På denne søndagen talar han til sine næraste. Til dei han omtalar som venene sine.
Eg ber deg: Lytt til Jesu tiltale. Det er deg han reknar inn blant venene sine.

I dag vil han be deg om å vere med på laget. «Eg kallar dykk vener» seier han til oss alle.
Høyr orda hans til venene sine: «-eg har valt ut dykk og sett dykk til å gå ut og bera frukt, ei frukt som varer.»

Det er første søndagen i september. Hausten ligg framfor oss. Vi vil så gjerne finne frukt når det er haust. I frukthagar rundt om på Vestlandet ser det ut til å verte dårleg avling hausten 2022. Fruktdyrkarane i Hardanger seier det kjem av dårleg vèr då biene skulle på jobb i vårblomstringa.
Men frukta som gror i kyrkjehagen er det enno tid til å berge.
Det vert ein noko spesiell haust akkurat i Eidsvåg fordi prestetenesta ikkje er fullt oppe og går.
Men vi er fleire enn prestane i Eidsvåg. Difor handlar det om arbeidsfordeling. Slik var det for Moses og dei han hadde fellesskap med. Slik var det for læresveinar, og dei aller første kristne som vi les om i Apostelgjerningane.  
Arbeidsfordeling mellom Jesu vener på denne staden. Jesu vener i Eidsvåg.

«Eg kallar dykk ikkje tenarar lenger» seier Jesus til oss alle. «Eg kallar dykk vener»

No talar eg til Jesu vener i Eidsvåg menighet.
Hausten er over oss. Er det frukt å hauste inn?
Igjen må vi lytte til korleis Jesu formulerer seg i evangelieteksten i dag. Enno ein gong ser vi etter kva som står der: «De er venene mine så sant de gjer det eg byd dykk.»

Det er alltid godt å høyre at Jesus reknar meg som sin ven.
Men det er samstundes lett å oversjå, eller å gløyme, at han har eit vilkår for dette venskapet: « - så sant de gjer det eg byd dykk».

Spørsmålet vi sjølvsagt då må stille vert dette: Kva er det Jesus byd oss å gjere?
Lytt vidare:
« -eg har valt ut dykk og sett dykk til å gå ut og bera frukt, ei frukt som varer. Då skal Far gje dykk alt de bed om i mitt namn. Dette er det eg byd dykk: De skal elska kvarandre!»

Det er mi inderlege bøn at frukthausten i år skal verte betre i kyrkjehagen enn hausten på dei to epletrea som står i hagen min på hytta. Der kom det rett og slett ingen eple dette året. I fjor bugna det. Hjorten kunne då meska seg med nedfallet. No kan både dyr og menneske gløyme å finne frukt å gle seg over i min eplehage.

I kyrkja skal vi ikkje sanke eple. I kyrkja skal vi sjå etter menneske som elskar kvarandre. Då tenkjer vi sjølvsagt ikkje på det å elske i erotisk forstand. Gløym alt slikt.
Vi snakkar om å elske slik gode og nære vener elskar kvarandre. Slik foreldre elskar borna sine. Slik born elskar sine gode foreldre. Slik gode kristne skal elske andre som trur og tilber den same Gud.

Den som elskar slik, tar gjerne eit tak i det som er heimen for alle truande. Guds kyrkje på jord.
Det er slett inga fullkomen kyrkje. Det har det aldri vore. Heilt tilbake til dei aller første kristne, dei vi m.a. les om i Apostelgjerningane, så dukkar det opp konfliktar, feil og manglar. Splid og direkte fiendskap. Kristi kyrkje på jord er ikkje fullkomen.

Men vi trur på han som er fullkomen, og som gjer oss fullkomne for sitt rike, ved å gje oss frukta av sitt eige fullkomne liv. Vi trur på Jesus Kristus som reinsar oss i dåpen. Han vaskar oss på nytt med sitt dyre blod som han gjev oss gjennom nattverden. Han nærer oss ved Ordet som lyder i gudstenesta, eller når vi opnar Bibelen vår. Vi trur og tilber han som kallar oss vener.

Kjæraste Kristi vener i Eidsvåg menighet. Jesus har møtt deg i dag. Han kallar deg ven, og no seier han: « -eg har valt ut dykk og sett dykk til å gå ut og bera frukt, ei frukt som varer. Då skal Far gje dykk alt de bed om i mitt namn. Dette er det eg byd dykk: De skal elska kvarandre!»
                                                                                                                         AMEN

Jesus ser

 

7. s. i treeiningstida III. 24.07.2022
Salhus kyrkje
Mark 5, 25-34

I dag er ikkje poenget at denne mannlege presten skal fordjupe seg i kvinnesjukdomar. Det veit eg veldig lite om. Men vi les alle om kvinna som hadde hatt blødningar i 12 år. Det er forferdeleg lenge.
Det går an å male ut korleis dette må ha vore for henne. Det går an å fantasere om tankane hennar. Om fortvilinga hennar. Om korleis andre såg på henne, i den grad dei visste kva som eigentleg var plaga hennar. Det er kanskje grunn til å tvile på at det var så veldig mange. For når eg, som mann i vår tid, veit så pass lite om kvinnelege blødningar, så er det ingen grunn til å tru at mennene i krinsen rundt Jesus hadde meir enn ein svak aning om kva dette dreia seg om.

Men at kvinna var ei som hadde problem, også utover det reint medisinske, det treng vi ikkje tvile på. Likevel får vi eit glimt av ei dame som hadde ressursar som synest å vere noko i overkant av det vi må tru var vanleg. For vi høyrer om mange legebesøk. Truleg gjennom ei lang rekkje år. Legebesøk som hadde kosta, både pengar og frimot. Og ikkje minst liding. Det hadde kosta så mykje at ho no hadde brukt opp alt ho eigde, utan å få hjelp.

Så kjem Jesus inn på arenaen hennar.
Jesus er eigentleg ute i heilt anna ærend. For ein mann med høg posisjon i lokalsamfunnet hadde, om ikkje kasta seg over Jesus, så i alle fall kasta seg ned framfor han.
Det var synagogeforstandaren Jairus. Dotter hans, som var fødd same året som kvinna sine blødningar starta, altså var jenta 12 år; denne unge jenta var sjuk, og heldt på å døy. Jairus var difor enno meir desperat enn den blødande kvinna. Jesus slo følgje med Jairus og var på veg til heimen hans i lag med ei stor folkemengd som ville sjå kva Jesus kunne utrette.

Midt mellom alle folka på veg til den dødssjuke 12-åringen, går altså kvinna vi har fokus på nett no.
Det står å lese om henne i vår tekst for denne søndagen: «Ho hadde fått høyra om Jesus, og no kom ho bakanfrå i folkemengda og tenkte: Om eg så berre får ta i kleda hans, bli eg frisk. Då stansa blodet med ein gong, og ho kjende det på seg at ho var lækt og kvitt plaga»

Underet hende. Krafta gjekk ut frå Jesus. Han merka det. «Kven var det som rørte ved kleda mine?» spør han.
Ubegripeleg og uforståeleg for oss som høyrer og les.

Eit regelrett mirakel utan at Jesus såg ut til å vite kva som hende. Men noko skjedde.
Det einaste teksten opnar opp for er at dette har med tru å gjere.
Kvinna si tru på Jesus. Jesus sa til henne som ikkje blødde lenger etter 12 år med store plager: «Trua di har frelst deg, dotter.»

Jesus gjorde ikkje kvinna frisk fordi ho bad han om noko. Men fordi ho trengde seg fram og rørte ved han. Tok på kappa hans. Bakanfrå. Utan augekontakt. Utan rop og skrik. Ikkje ei einaste lita forsiktig bøn eingong.
Men ho trudde.

Og Jesus var der. Han merka krafta som gjekk ut frå han. Den lækjande krafta.
Først då er det at kontakten mellom Jesus og kvinna oppstår: «Jesus såg seg om etter den som hadde gjort det.»

No er vi ved det eine av to brennpunkt i tekstordet vi samlar oss rundt.

Jesus såg!
Jesus såg kvinna som kraup inn på han bakanfrå i ei tettpakka folkemengd.

Eg har lyst til å gjere dette til eit hovudpoeng for oss alle denne søndagen.
Jesus ser oss.
Nokre av dykk føl kanskje med på dei daglege bibellesingane som er sette opp av Bibelselskapet. I avisa Vårt Land er det kvar dag skrive nokre korte tankar over desse utvalde tekstane som gjerne peikar fram mot det som skal vere preiketekst på søndagen som etter kvart nærmar seg.
Sist torsdag høyrde vi frå 1. Mos 16 om Hagar. Trælkvinna som fødde ein son til Abram fordi Sara, den gamle kona hans, enno ikkje hadde vorte mor, endå Gud hadde lova at det skulle skje. Sara nærma seg no 90 år.
Hagar fekk vite at ho, som hadde vore så audmjuka gjennom livet som barnlaus trælkvinne, ho var no med barn.
Den 86 år gamle Abram var barnefaren, og barnet ho venta skulle få namnet Ismael.
Då kan vi også lese at Hagar sjølv sette sitt namn på Gud som ho forstod hadde styrt hendingane slik at sonen Ismael snart skulle bli fødd: «Då sette ho dette namnet på Herren som hadde tala til henne: «Du er ein gud som ser meg. For ho sa: Har eg her verkeleg sett han som ser meg?» (1.Mos. 16,13)

Ein Gud som ser.
Gud ser Hagar. Vi veit også at Gud til slutt såg 90 år gamle Sara. Sara som lo i si vantru då ho fekk vite at ho skulle bli mor, 90 år gammal.
Og Gud såg Abram. Han lo ikkje. Han trudde. Ei tru som vi andre stader i NT kan lese hadde enorme konsekvensar for den kristne teologien. Vi kan ikkje gå i djupna rundt dette nett no, men eg minner om Rom 4,3: «For kva seier Skrifta? Abraham trudde Gud, og difor reknar Gud han som rettferdig.»

Jesus såg. Han såg den blødande kvinna som hadde rørt ved han i tru.

Og no er det tid for å leggje til: Jesus som såg – han ser enno. Jesus ser i dag.

Jesus ser alle slike som kvinna vi møtte i den store flokken av folk som var på jakt etter sensasjon. Dei ville sjå om dotter til Jairus kunne bli frisk.
Det hende. 12-åringen reiste seg på Jesu ord: «Talita kumi! – Det tyder: Vesle jente, eg seier deg, stå opp!» (Mark. 5,41)

Men viktigare nett no, er at Jesus ser vanlege menneske her i Salhus, i Åsane eller i Bergen, som er oversett av samfunnet rundt oss. Menneske som har det vondt. Som blør. Ikkje fordi dei er plaga av ein kvinnesjukdom, kanskje, men dei blør av usynlege sår som andre har påført dei. Både kvinner og menn. Folk i samfunnet sin periferi som strevar med livet sitt av så mange grunnar. Som ikkje vert forstått. Som møter motgang og motstand eller fiendskap og hat. Jesus ser.

Og han ser på alle med det som kanskje er den største mangelvare:
Han ser med respekt.

Tygg litt på dette ordet respekt.  Det er samansett av to deler: Re = på nytt. Om att.
Spekt kjem av spectare = å sjå. Respekt er å sjå på nytt.

Sjå på nytt. Jesus ser oss på nytt. Han ser vår tru. Ei tru som kanskje ikkje er så stor at vi vågar å rope på han. Eller å be til han. Men han ser når vi vågar oss nær han. Inn i kyrkja. Lyttande. Kanskje vågar vi oss fram til nattverdbordet. Skjelvande på kne strekkjer vi ut handa og tek i mot. I tru og med respekt, også for oss sjølve.

Vågar vi, vi som kanskje kjenner oss litt ovanpå her i kyrkja, fordi vi har gått her så ofte, vågar vi så sjå på nytt på våre eigne liv. Sjå på oss sjølve om vi skulle vere ute av kurs på ein eller anna måte.

Ein studiekamerat, kjenning og kollega som eg gjekk lag med på MF gjennom meir enn 7 år, har skrive fleire svært oppbyggelege bøker. Han heiter Kjell Nyhus, og er mest kjend som fengselsprest. Ei bok frå fengselsmiljøet heiter «Hvis jeg har en sjel.» Ein stad i den boka finn eg ei talande setning til meg, som gjer at eg treng å sjå mitt liv på nytt. Kjell seier: «Meg er det ingen som bedømmer, jeg er min egen dommer, og den dommeren kan bestikkes.»

Ein slik tanke hjelper meg til å revurdere tankane om mitt liv. Om det ingen andre enn eg kjenner til av det som bur inne i meg.
Alt dette som Jesus ser.
Eg ber stilt inne i meg: Kjære Jesus – Sjå på meg ein gong til på nytt. Sjå på meg med dine kjærlege augo, som ein sann dommar som ikkje kan bestikkas, men som kan frikjenne, fordi du sjølv tok min dom på deg.

Dette er mi tru. Trua – som er det andre brennpunktet i tekstordet i dag. Den frelsande trua. Tru på han som ser. Han som kjenner. Han som lækjer. Han som frelser. Han som kan gje oss alle av sin fred. Eg kviler i orda Jesus sa til den blødande kvinna som vart frisk att: «Trua di har frelst deg, dotter. Gå i fred.»
                                                                                                                    AMEN

Gravferd ved Kristi Himmelfart

 

Gravferd
Ef.1, 18-20 (Kr.Himmelfart III)

Må han (Gud) gi dere lys til hjertets øyne, så dere får innsikt i det håp han har kalt dere til, hvor rik og herlig hans arv er for de hellige, og hvor overveldende hans kraft er hos oss som tror. Med denne veldige makt og styrke reiste han Kristus opp fra de døde og satte ham ved sin høyre hånd i himmelen,

Tida mellom påske og pinse er ei underleg tid i kyrkja. Påsketida kallar vi henne.

Påska sitt fabelaktige perspektiv må forkynnast i desse vekene.
Krafta frå Jesu oppstode er så enorm at den må vi få del i til fulle. Vi vert aldri ferdige med kva det fekk å seie for oss menneske at Jesus faktisk stod opp att frå dei døde. At han vann over døden.
For ein prest som veke etter veke står ved ein gravkant og kastar dei tre første spadane med jord som skal fylle att grava, ville det vere meiningslaust om det ikkje var sant det som då vert sagt: ”- Av jorda skal du atter stå opp”.
I kraft av Jesu oppstode trur vi at dei døde ein gong skal stå opp.
 
Det vil eg leggje inn over alle dykk som sørgjer her ved denne kista i dag. Eit liv er over. Det skal de minnast. De skal takke for alt det gode ho/han var for dykk mens ho/han levde. Men når døden har vore her, må vi halde fast ved håpet om at han som vann over døden, han lever i dag. Og han skal ein gong kome tilbake frå der han no er, ved Gud Faders høgre hand. Det er når han kjem at krafta hans skal openberrast. Det er då dei døde skal stå opp. Det vert like stort som det var i opphavet, den gongen då Gud skapte. Større enn det går an å forestille seg, og langt ut over det det finst ord til å skildre.

I dag bur den kristne kyrkja seg til Kristi Himmelfart. Då skal vi høyre om korleis det gjekk til då Jesus fór opp til himmelen. Men vi skal også lese frå Ef. 1.
Inn i den teksten vil vi stige i dag. Her ved denne kista. Like før Kristi Himmelfart.

Det er Paulus som skriv orda vi stoggar for som eit andaktsord i dag. Paulus ber – han ber om ei Ånd som gjer at dei truande må lære Gud å kjenne.

Og så brukar han eit fabelaktig bilde:
”Må han gi dere lys til hjertes øyne, så dere får innsikt i det håp han har kalt dere til..”

”Lys til hjertes øyne”
Eg håpar at vi som sit i lag her i dag må få lys inn over oss. Lys frå Guds ord som kan skine inn over hjarto våre så vi ser. Så vi trur. Så samanhangar kan opne seg for oss.

Det handlar om å få innsikt i det håp han har kalla oss til.

Då må vi sjå på det som hende Kristi himmelfart. For det er ein dag med håp i seg. Det var dagen då Jesus skildest frå læresveinane sine. Det var siste gongen han var her på jorda. Men det var den levande og oppstadne som var der. Det var han som hadde sigra over døden. Det var han som hadde vist sine guddommelege skaparkrefter. Det var han som då han forlét sine næraste sende englar frå himmelen som forkynte at ein gong skal han kome tilbake på same måten som han der og då vart teken opp til himmelen.

Det var for å sjå dette at vi i dag skulle ha ”lys til hjertets øyne”.

Sjå den krafta som er frå Gud. Den som i påska vekte Jesus opp frå dei døde, men som er tenkt for oss alle. Den same guddommelege kraft som vakte Jesus til live etter at han hadde vore i døden og i grava, den same kraft var det som tok Jesus opp til himmelen og gav han sete der ved Gud Faders høgre hand. Med denne veldige makt og styrke reiste han Kristus opp fra de døde og satte ham ved sin høyre hånd i himmelen, over alle makter og åndskrefter, …  Slik les vi også i dette andaktsordet.

Denne guddommelege skaparkraft er ei levande og utøvande kraft den dag i dag.
Slik har kyrkja trudd og vona gjennom hundreåra som til saman har vorte til to tusenår no. Jesus sit ikkje der ved Guds side ein stad ute i verdensrommet som ein død skulptur på sokkel. Jesus sit ikkje der som ein passiv gamal gubbe heller, med kveldsavisa i fanget og gløttar ned på menneska han ein gong forlét.

Jesus er i dag ved Faderens hand, levande oppteken med det siste han gjorde før han fór opp til himmelen. Han velsigna læresveinane.
Les vi i Lukasevangeliet om himmelfarten så står det slik: ”Så førte han dem ut mot Betania, og han løftet hendene og velsignet dem. Og mens han velsignet dem, skiltes han fra dem og ble tatt opp til himmelen” (Luk. 24,50-51)

Jesus tok farvel med velsigning. Jesus er hjå Gud no, fram til han skal kome tilbake slik engelen forkynte i samband med himmelfarten. Frå Gud Faders hand sender han framleis si velsigning over si kyrkje. Ei kyrkje som enno ventar på at han skal kome att.

Lytt enno ein gong til det Paulus ber om i Efesarbrevet: Må han gi dere lys til hjertets øyne, så dere får innsikt i det håp han har kalt dere til, …

Innsikt i vårt håp…
Det var det vi skulle ha no når påsketida går mot slutten. No når Kristi Himmelfart skulle vere noko langt meir for hans kyrkje enn ein ekstra raud dag i mai. Innsikt i vårt håp – det er innsikt i at vi har del i Jesus veldige kraft som han viste då han stod opp frå dei døde og då han fór opp til himmelen.
Trass i at døden er verkeleg. Trass i at døden har teke frå dykk som sørgjer eit menneske de var glade i, så vil vi halde fast ved dette: Det ventar ein herleg arv på hans kyrkje, på alle som trur. Det er ein arv vi gjerne vil ha vår del i. Den arven er din og min når vi trur og når vi håpar.

Vi tek farvel i dag. Farvel i håp om å få del i den arven som ventar bak døden. Ein arv alle som tru skal få dele i lag. Dele saman når vi møtest att der Jesus i dag er, og der han har vore frå Kristi Himmelfartsdag – ved Faderens høgre hand.

Amen

 

Takk

 

17.mai 2022. III
Luk 17,11-19
Bardu krk

Før eg reiste til Indre Troms som pensjonert hjelpeprest for snart eit år sidan, jobba eg som prost i Bergen. Eg hugsar tilbake frå eit rundt konferansebord der vi skulle starte eit av dei mange kyrkjelege komitémøta som ein prost må vere med på. Møteleiaren tok ordet, men det vart liksom ikkje ein skikkeleg start, for ein eller anna sa noko slik at alle rundt bordet skrattlo. Det var vanskeleg å kome til ro, men møteleiaren måtte kome i gang, og det var naturleg at han sa: Vi må starte med å be. Fromme som vi var roa vi oss ned, og ho som bad gjorde det omtrent slik: Kjære Gud, takk for at vi får lov å le!

Kjære Gud, takk!
Det er overskrifta på denne preika på denne nasjonaldagen. Kjære Gud, takk!
Kjære Gud, takk for at vi får lov å le! Takk for alle smil og all glede vi ser rundt oss. Takk for alle gamle som hentar fram blådress eller bunad og går på trøytte bein og med stive ryggar gjennom ein lang festdag. Takk for borna som kjem mot oss i finstasen. For tutande trompetar av plast og for blå ballongar. For musikkorps som spelar nasjonale festmelodiar med blåfrosne fingrar på ein dag der vi så gjerne hadde sett at vinteren kunne vike for vår og sommar, slik eg skal reise til seinare i dag når eg set meg på flyet til Bergen for å vere nokre dagar heime
Det er til og med slik at vi vaksne kan gle oss over barnegråt på denne dagen, for mange born gret litt innimellom fordi dei opplever at dei går glipp av ein liten bit av det dei anar er veldig stort og flott. Dei gret fordi ein ballong sprekk eller fordi isen hamnar på fortauet eller på det nystrøkne bunadsforklede.
Dei er leie seg når gleda over denne dagen vert skjemd av eit eller anna skår.

Sjølvsagt er det ikkje kjekt at eit barn er lei seg. Men det kan likevel vere eit uttrykk for at dagen i dag er stor. Dagen i dag er ein glededag. Då er det ikkje alltid så langt frå latter til tåre for den som er liten.

Dagen er ein dag vil i lag takkar for. Kjære Gud, takk!

I tre år har vi feira 17.mai i skuggen av ein pandemi som vert bleikare og bleikare utover denne våren. Det gler vi oss stort over. Samstundes er det ei mørk sky som heng over oss når vi innser at det vi snakka om i år etter år på tidlegare nasjonaldagar, dette at det var så lenge sida sist krig, det er ikkje sant nettopp i år.
Vårt naboland krigar. Vi sørgjer over det. Og vi ser med skrekk på bileta frå Ukraina som kjenner på krigsmakta frå storebror i aust.

Likevel: I dag takkar vi for vår fridom. For vårt land. Og for at vi kan samle oss i barnetog og folketog og russetog med flaggborg og musikkorps og bunader.

Bjørkelauv må eg heim til vest for å få med meg. Eg synest det høyrer med, men etter min 11. nasjonaldag nord for polarsirkelen har også eg lært meg at landet vårt er langt, og at våren ikkje ser lik ut i sør og i nord.

Landet vårt er langt. Men landet vårt er eitt.
Om sola strålar på Karl Johan, og der det går nesten like mange born i barnetoget som det bur menneske i Finnmark, så høyrer vi likevel saman som land og som nasjon. Nasjonaldagen er det vi eig i lag som nordmenn.
Vi har ei grunnlov som vart signert på denne datoen for lenge, lenge sidan. Vi har eit Storting og ei regjering som vi sjølve har valt. Nokre jublar for Jens. Andre saknar Erna. Men vi er likevel eitt på 17. mai. Dagen der vi må seie: Kjære Gud, takk!

Kva skal vi takke for?
Sjølvsagt for landet vårt, for fridom, for demokratiet. For alle 17. mai-orda.
Men som nasjon har vi uendeleg mykje meir å takke for også. Ikkje minst fordi vi er så rike. Vi auser pengar opp frå havet. Ute ved kysten ligg gedigne, dyre båtar ved kaiane. Mange av dei er eit bindeledd til plattformene lenger utanfor kysten. Vi ser ein og annan glinsande fiskebåt med eit styrehus så fullt av instrument og dyr teknikk at ein skulle tru båten skulle til månen. Men det er pengemaskiner som symboliserer vår nærleik til havet og dei ufattelege rikdommane vi som folk skal takke Gud for.

Her inn mot svenskegrensa, langt mot nord, har landet vårt plassert store delar av forsvaret vårt. Dette kjenner de som bur fast på denne staden mykje betre til enn eg. Mange takkar Gud for at desse installasjonane skal gjere landet vårt trygt i urolege tider.

Vi kan også igjen takke for at dei aller fleste av oss kan setje oss på eit fly med kurs for varme strender eller gamal kultur ute i det store Europa.
Pandemien ordna seg med vaksiner og samhald.
Vi har pengar mellom hendene, dei fleste av oss. Difor dreg mange til det mystiske landet som ikkje står i eit Atlas, men som vi kallar Syden. Der brukar vi rikdomen vår. Den vi skal takke Gud for.
Det er ikkje rart om folk i Syden lurer på nordmennene.
- Kvar får dei pengane frå? Kanskje skulle vi reise dit, vi som ikkje har arbeid? Vi som er fattige. Vi som strevar så forferdeleg med å få endane til å møtast.

Men stadig dukkar det krigar over land vi gjerne reiser til. Vi høyrer om opptøyar. Flyktningar. Svolt. Det er kvardag i mange land. I mange av desse landa går det etter kvart rykte om ein stad langt i nord. Der det er kaldt om vinteren og vått om sommaren, men der folk har det godt. Der dei er rike. Nokre tek sjansen og dreg av garde. Dei finn vegen mot nord. Norwegen, heiter landet vårt på tysk. Norway på engelsk.

Dei får lite takk, dei som kjem slik til oss, og vil leve i lag med oss.
Vi forventar at folk der sør ein stad skal takke oss for at vi brukar pengar på strender og hotell og museum og vinterferie i Alpestroka.
Vi synes det er greitt om dei rike frå Paris eller London eller New York drar til Bergen for å reise med Hurtigruta mot nord. På fisketorget kjøper dei rikaste ei krabbeklo til 1800 kr. Som dei kosar seg med.
Tyskarane er folkerike. I hopetal dei legg ut mot Norwegen for å feriere med fiske og bubilar. Det er det pengar i for nordmenn.

Mange av oss er rike nordmenn. Men ikkje rikare enn at vi også har dei fattige mellom oss. Dei som kanskje ikkje har ein stad å bu. Dei som kanskje luktar eller går aldeles ustelte rundt mellom moteløver. Mens eg sat her på Setermoen for eit par veker sidan, fekk eg høyre om at min by, Bergen, har ein solid norsk rekord i tal på heimlause. Nesten tusen menneske som ikkje har nokon stad å bu. Dei får ikkje dusje eller vaske seg eller gå på do. Bort med dei. Dei er ekle. Påtrengjande. Nokre av dei til og med kriminelle.

Eg lurar på om dei takkar Gud i dag?

Vi las forteljinga frå Bibelen om Jesus og dei ti spedalske. Dei var i naud. Det stod slik: ”De ble stående langt unna og ropte: Jesus, mester, ha barmhjertighet med oss! Han så dem og sa: Gå og vis dere for prestene! Og mens de var på vig dit, ble de rene”

Jesus, mester, ha barmhjertighet med oss! Slik ropa dei spedalske.
Pandemien plagar oss lite no. Difor tippar eg at snart kjem tiggarane frå Syden tilbake til deg og meg i nord.
Vi ser dei kanskje på eit gatehjørne i næraste by, men ser dei likevel ikkje.

Jesus såg dei som ropa på han.
Men vi går forbi. Med stive, kalde blikk og ei hand som lukkar seg ekstra godt om lommeboka. Vi vil ikkje ein gong gje dei ein sjanse til å verte reine. Mange vil kaste dei ut av landet vårt.
Vil flyktningane, dei lutfattige, dei arbeidslause, dei som serverer drinkane på bassengkanten i Syden til late og rike nordmenn, vil dei takke Gud for nordmenn, for det norske, eller for at dei gjekk nordvegen?

Eg sa tidlegare om born som gret på 17.mai: ”Dei er leie seg når gleda over denne dagen vert skjemd av eit eller anna skår.”
Det er lov for eit barn å gråte over ein is som hamna på fortauet.
Men er det lov for ein rik nordmann å vere sur og grinete over det vi opplever som skår i vår private velstandslukke, slik til dagleg, når det vert 18.mai eller 18.juni eller ein annan dato, der vi ser at verda har sett oss og kjem for å oppleve landet vårt, nasjonen Norge?

Inga 17.maipreike løyser alle dei innfløkte problema eg her pirkar bort i. Eg er ikkje naiv og trur at nordmenns forhold til innvandrarar med eit glatt smil skal bli idyllisk over natta. Det er ikkje berre vårt land som slit med å finne ein veg vidare med alt dette.

Men i dag er det 17.mai. I dag har Jesus stogga opp framfor deg som valde å starte feiringa av dagen i kyrkja. Han lærer oss noko om å takke.
«Kjære Gud, takk for at vi får lov å le!
Takk også for at vi kan gle oss over fridom fred. Hjelp oss til å hjelpe.
Hjelp oss til å glede dei som gret over krig, over fattigdom og fordi dei manglar det som er sjølvsagt for dei fleste nordmenn.»

Fars hus

 

4. s. i påsketida III. 08.05.2022
Øvre Bardu kapell
Johs. 14, 1-11

«La ikke hjertet bli grepet av angst.»
Orda kjem frå Jesus. Jesus talar til sine nære vener. Dei er i lag, og Jesus veit at for han sjølv går det mot drama i form av liding og død og oppstode. Jesus veit at tida hans på jorda snart er forbi. Etter påske skal han på ei reise bortanfor vår tid. Utanfor våre rom. Inn eit guddommeleg tilvære som han kjende før han kom til jorda som eit lite barn den første jula.

«Jeg går og vil gjøre i stand et sted for dere» seier han. Dei tolv skjøna ikkje kva han tala om. Det hadde neppe du og eg gjort heller, om vi ikkje var kjende med fasiten.

Han startar denne samtalen med sine tolv nære ved inngangen til det som etter kvart skulle bli ytterst tunge og vanskelege dagar.
Og som vanleg har Jesus akkurat dei rette orda. Ord vi skal lytte til midt i det mange av oss opplever som tunge og vanskelege dagar.

«La ikke hjertet bli grepet av angst.»

Her har vi i eit par år, i litt vekslande grad, gøymt oss bak blå ansiktsmasker, vi har vaska oss i sprit, og vi har snike oss som innbrotstjuvar rundt hyllene i butikken for ikkje å kome for nær naboen, eller endå verre, bli pusta på av ein ukjend. Vi kom stort sett heilskinna gjennom pandemien, men det har vore tungt. Mange har vore redde. Mange har vore så redde at redselen i seg sjølv vart verre enn sjukdommen som har sveipt seg rundt heile jordkloden, og som framleis trugar millionar av menneske som aldri fekk verken den første eller den andre eller den tredje veksinesprøyta.

«La ikke hjertet bli grepet av angst.»

Kjære Jesus, ber vi i dag. Hjelp oss mot angst og redsle!
For du har sett oss her i Bardu når pandemien såg ut til å brenne ut den verste krafta si. Då vart bygdene våre fylte av tusenvis av soldatar. Langs vegane rulla stridsvogner og kanonar. Vi høyrde skotsalvane frå maskingeværa. Vi såg kamphelikoptera over hovuda våre. Alt medan TV-skjermen og Internett fløymde over av oppdateringar frå den nyaste krigen som naboen vår i nord gjekk i gang med. Mange vart redde.
Mange tenkte: -Kan dette som vi har sett ved stovedørene våre bli til meir ein ei diger militærøving ved neste krossveg?

I dag er det 8.mai. Fredsdagen frå 1945. I dag ber vi om at freden må senke seg der krigen rasar. I dag ber vi om at freden aldri skal vike frå landet vårt. I dag ber vi om at leiarane i verda skal hugse Jesu ord ved ein annan anledning, orda han sa i Bergpreika: «Salige er de som skaper fred, for de skal kalles Gud barn.»

Vi vil ut av angst og redsel, og inn i det trygge, gode og varme rommet.
«I min Fars hus er det mange rom» seier Jesus.
Fars hus. Vi må snakke om Fars hus i dag.

Dei aller fleste vil heldigvis kunne tenkje på barndomsheimen sin som ein slik stad, som eit varmt og godt og trygt rom i lag med far og mor og søsken.
Men diverre er det også nokre som tenkjer tilbake på Fars hus med tankar som liknar på mareritt. For der var kanskje nettopp der det forferdelege skjedde med den unge jenta. Eller det var der mor drakk. Det var der borna vart oversette og neglisjerte slik at alt var vondt. Det finst slikt, også.

Slik er det ikkje i det Jesus omtalar som Fars hus. For det er huset til hans himmelske Far. Det er det guddommelege paradiset, bortanfor det mislukka og skakke som vi må innrømme finst, også mellom oss. Til og med finst det mørke rom i det vi kallar for Guds hus her på våre stader, i våre kyrkjer i landet vi bur i.
Det er skam og synd. Til å gråte over.

Men i dag lyttar vi til Jesu ord om Fars hus. Det gode huset. Det varme huset. Det lyse huset, utan mørke og bortgøymde kjellarrom. Huset med dei mange rom

I dag ber vi, som kanskje er redde, eller som har opplevd noko vondt:
Kjære Jesus. Vis meg vegen til Fars hus!
Gje meg nøklane til rommet du har gjort i stand for meg. Og kanskje legg vi til: Lat det rommet vere tett ved sida av rommet til dei eg er så glad i her på jorda.  Og eg håpar vi ikkje treng å be: - Lat det vere mange krokar og omvegar til dei som gjorde vondt mot meg i dette livet.

Jesus er ikkje lenger mellom oss her på jorda. Etter påska vende han tilbake dit han kom frå, han fôr opp til himmelen, seier vi i vår truvedkjenning. Og vi minnes den hendinga på Kristi Himmelfartsdag, 40 dagar etter påske. Dagen er like rundt hjørnet no.
Der, hjå sin Himmelske Far, har Jesus det travelt. Langt travlare enn ein middels norsk kommunedirektør som skal ordne med kommunale bustader til flyktningar som er på veg hit frå krigen ute i Europa.

«-jeg går og vil gjøre i stand et sted for dere»

No er han i gang. Han snekrar på eit rom til meg. Og eit til deg.
Eit møblert, varmt og lyst og godt rom. Ein betre stad å vere enn sjølv i den mest varme og omsorgsfulle heim i denne bygda, eller nokon annan stad i Norge, i Sverige, eller i den vide verda.

Ein dag er alt klart med dette rommet som han heldt på å gjere i stand. Då hentar han oss. Vi vil nok gjerne at det ikkje skal skje før vi kjenner på at tida vår her på jorda har vore lang nok. Samstundes veit vi at lengda på vår levetid er utanfor vår kontroll. Men uansett, om livet vert kort eller langt, har vi lov å tru på han som talar til oss i dag. Vi har lov å håpe på at det han seier er sant.

Og vi har lov å kvile i hans lovnader:
«La ikke hjertet bli grepet av angst.»
«I min Fars hus er det mange rom»
«-jeg går og vil gjøre i stand et sted for dere»

Eg håpar at du vil gje deg i veg dit, til Fars hus. At du vil leite etter vegen dit. Men kanskje er du usikker på adressa der Fars hus ventar med dei mange romma? Slik var det for læresveinane til Jesus. Slik var det for Tomas som hadde spørsmålet på tunga: «Herre, vi vet ikke hvor du går. Hvordan kan vi da vite veien?»

Svaret som Jesus gjev er eit klassisk, eit fantastisk og eit lysande svar som står til alle tider for alle som vi rekne seg som kristne: «Jeg er vegen, sannheten og livet. Ingen kommer til Far uten ved meg.»
Eit klassisk, fantastisk og lysande svar sa eg nettopp. Men også eit eksklusivt, og, vil mange seie: eit ekskluderande svar.

Vegen til Fars hus finn vi ikkje ved å stige opp på den høgaste og vakraste fjelltoppen i Troms. Vegen finn vi ikkje ved å grave oss ned i filosofi og religiøs grubling. Som prest kan ikkje eg klappe i hendene når eg høyrer det som mange seier: Eg har mi tru, eg har min veg, eg har sett eit lys som ingen andre har sett.

Som prest kan eg ikkje på konfronterande vis motseie dei mange opplevingar som slike menneske kanskje har hatt. Eg vil lytte.
Men eg kan heller ikkje oversjå orda frå han som vår kyrkje byggjer heile sin eksistens på. Det er på Jesus Kristus. Det er han, og ingen andre, som er vår frelsesveg. Det er han som kan ta oss med til Fars hus, huset med dei mange rom. Til Fars hus finst det eit tydeleg veg. Og ingen omvegar.

I dag vil eg slå dette vegskiltet kraftig ned i bakken her i Øvre Bardu. Det skiltet som peikar mot Fars hus ein stad i det evige. På pilen står Jesu ord som skal vise oss vegen heilt fram: «Jeg er vegen, sannheten og livet. Ingen kommer til Far uten ved meg.»                                                                                    
AMEN

Første strek under svaret

 

Langfredag.  15.04.2022. IV
Rødalen, Bardu (friluftsgudst.)
Johs. 18,1 – 19,42

Det er påske.
Det er fritid for dei fleste av oss.
Men nokre er igjen i bygda for å ta seg av det mest nødvendige. Bønder har alltid dyr å ta seg av. Nokre har omsorg for dei gamle på Barduheimen. Andre vaktar ro og orden og beredskap, eller går i uniform i forsvaret sine store anlegg her i traktene. Bensinstasjonane er opne, og slik også med nokre serveringsstader.
Heller ikkje kyrkja har stengt i påska. Og det skulle berre mangle!
Var det nokon som skulle stå på, nesten døgnet rundt, i desse dagane, så var det oss som har løn for å fortelje om desse hendingane. Påskeforteljingane. For å forkynne til så mange som råd om Jesu liding, død og oppstode.

På langfredag gler vi oss over å sjå alle dykk med påskefritid som har funne vegen hit til fjellet og snøen og løypene for å sitje ned og lytte til forteljinga om langfredagsdramaet.

Det er påske. Og i påska dette året skjer det verdshistorie nesten utanfor stovedørene våre. Krigen, med all si gru, rullar på TV-skjermar og på mobiltelefonar, slik at vi er oppdaterte nesten frå minutt til minutt.
Dagsrevyreporterane åtvarar mot sterke bilete. Bileta er sterke. Dei er vonde.
Dei gjer noko med oss alle. Sympati med dei lidande utløyser hjelparglede.
Og raseri over meiningslaus rasering og død utløyser antipati, og i verste fall hat, mot eit nabofolk som landet vårt aldri har vore i krig mot.
Måtte krigens brutalitet og meiningsløyse ta ein ende. Og måtte det finnast lækjedom for fiendskap som spirer betre enn på mange, mange tiår her i vår del av verda.

Det er påske.
Vi har lese den lange lidingsforteljinga på langfredag. Det vi har lese, handlar ikkje om krig. Derimot om det som har vore kjent for menneskeslekta tilbake til opphavet.
Ei forteljing om svik.
Ei forteljing om korrupte og ansvarslause styresmakter.
Og framfor alt – forteljinga om brutalitet, råskap og vald.
Dette er også krigens ingrediensar. Dei mørkaste sidene av menneska.

Langfredagen er historia om menneskeslekta si styggaste bakside.
Og er vi ærlege, gjev dette også innsyn i det negative potensialet som vi alle er smitta av. Men vi har lov å håpe og tru at vi aldri skal dukke inn i bekmørket som bur ein stad i det indre av oss.
Det beste vi kan gjere for å hindre det, er å sleppe lyset til. Påskelyset.

Kvifor vart det langfredag?

Det finst eit svar med to strekar under.

Langfredag er Guds paradoksale kjærleik til det ypparste av skaparverket hans – menneskeslekta.
Den første av dei to strekane er alt som hende denne dagen, langfredagen.
Den andre streken under svaret på kvifor dette hende, er opprullinga av påska som endar sjølve påskedagen. Det skal vi kome tilbake til komande søndag, påskedag.

På langfredag høyrer vi om at Guds kjærleik til menneska viser seg ved at Jesus, Guds eigen son, går inn i offerrolla og sonar straff for menneska sine svik.
I det vi har lese om i dagens lange evangelietekst er dine og mine svik og nederlag representerte ved Peter. Peter patetiske tredoble nekting for at han var ein av Jesu aller næraste. Hanegalet som var punktum for det Jesus allereie hadde profetert – «Hanen skal ikke gale før du har fornektet meg tre ganger.» (Johs 13,38)

Guds kjærleik til menneska viser seg ved at Jesus går inn i offerrolla og sonar for all synd og misbruk som gøymer seg bak korrupsjon, snusk, bedrageri, løgn, ansvarsfråskriving og misbruk av personleg og offentleg makt og styrke.
Den latterlege dommen som Pilatus får seg til å ileggje Jesus, er det nesten utrulege uttrykket for embetsmannens og det offentlege sitt svik mot det dei visste var sant og rett.
Heiarop på «krossfest, krossfest» er eit vidare uttrykk for den personlege forføringa som er utan ryggrad. Dette vi kan kjenne igjen i oss sjølve når vi stig over grenser vi veldig godt veit om. Men vi lar oss rive med på så mange område av livet til å tøye strikken utover det vi eigentleg veit er godt og rett.

Guds kjærleik til menneska viser seg ikkje minst ved at Jesus går inn i offerrolla og sonar for maktmisbruk, vald, brutalitet og rein vondskap som uttrykkjer seg i sjølve krossfestinga.
I dei andre evangelia som skildrar krossfestinga høyrer vi at Jesus til og med ber for bødlane sine midt under dette forferdelege som skjer med han:
«Jesus sa: Far, tilgi dem, for de vet ikke hva de gjør» (Luk, 23,34)

Vondskapen i verda, vondskapen som bur i oss menneske synes å vera botnlaus.
Det vi ser i dagens krig, og det verda har sett fram gjennom hundreåra, på vårt kontinent, og som har vore mindre synleg, men kanskje minst like ille, f.eks i ein del krigar i Afrika, det er ikkje verdig det ypparste av Guds skaparverk.
Menneskeverdet er uendeleg, men det er krenka av oss sjølve.
Det er som soning for alt dette at Jesus hang på krossen og døydde langfredag.
«Det er fullbrakt! Så bøyde Jesus hodet og utåndet»

Vi har sett den første streken under svaret på kvifor det vart langfredag. Det var for at Guds kjærleik til menneska skulle vise seg ved at Jesus går inn i offerrolla og sonar for all vår synd.

Den andre streken under dette svaret vert sett påskedag. Då viser Jesus si makt og sin siger over alt det vonde, og over døden. «Det er fullbrakt!»

AMEN

Vatn og blod

 

Skjærtorsdag, 14.april 2022. III                                                               Øvre Bardu kapell                                                                   Johs. 13,1-15

Ved det vi har lese om i dag, ser vi at det tek til å snøre seg saman om Jesus. Vi anar konturane av det som skal skje: ”De holdt måltid. Djevelen hadde alt gitt Judas, sønn av Simon Iskariot den tanken i hjertet at han skulle forråde ham.” 

Ved dette måltidet gjer Jesus enno ein gong det totalt uventa.

Han sit der og et i lag med læresveinane sine. Judas tumlar med sine vonde mordplanar i sitt hovud. Kva dei andre tenkjer på og snakkar om, veit vi ikkje. Truleg var det heilt daglegdagse ting.

Men brått dyttar Jesus sin mat til sides. Han reiser seg frå bordet og legg kappa av seg. Før dei andre får summa seg, er han i gang med dette arbeidet som elles var reservert for trælar og trælkvinner. Han vaska føtene til dei andre. Læresveinane sine føter.

Sand og skit. Sveitte og vond lukt. Jesus tok seg av deira velvære. Det som husverten eigentleg skulle ha sytt for. Det han skulle sett slavane og tenarane og dei som var lågast på rangstigen til å utføre.

No var det Jesus som låg der på kne framfor dei han var læremeister og Herre for. Han  hadde gjort tilsvarande ting før. Og enno ein gong opplevde forundra læresveinar korleis Jesus snudde opp-ned på alt som syntes rett og rimeleg. 

Det er skjærtorsdag. Vi tenkjer på denne dagen som nattverddagen. Nattverden som vert gjeven til forlating for syndene dine og mine, i flg. Jesu eigne ord.
Men på denne dagen les vi om at Jesus gjer meir enn å innstifte det heilage  sakramentet. Det ser ut for at Jesus også  reinsar læresveinane for det som dagleglivet påfører dei av smuss og skitt. 

Det er ikkje klukkinga frå ei vinflaske vi høyrer. Derimot sildringa av rennande vatn. Kan hende burde vi i dag sjå på dette vatnet i Jesus vaskefat som eit bilete på det vatnet som ein gong sildra og rann over ditt og mitt hovud. Ein gong vart du og eg døypte. Og vi hugsar andre ord frå evangelisten Johs. – m.a. det han refererer frå samtalen mellom Jesus og Nikodemus, der Jesus seier: ”Den som ikke blir født av vann og Ånd, kan ikke komme inn i Guds rike” (Johs. 3,5)

Dåpen er både eit bad til atterføding – vi vert fødde på nytt, som vi seier det i vår dåpsliturgi, - men dåpen er også eit bad som gjev reinsing frå synd.
Men dåpens reinsande kraft kviler på Jesu fullførte frelsarverk der han ein gong for alle bar fram det reinsingsoffer for synda som Loven kravde.

Fotvaskinga peikar fram mot dåpen.
Men fotvaskinga syner også til den tenargjerning Jesus gjorde for oss. Sjølve arbeidet; det å vaske føtene til gjestane i huset, det var simplaste slavearbeid.

Ved å gjere dette viste Jesus at han var oppfyllinga av dei gamle profetiane vi kjenner frå GT. I Jes. 53 les vi om Herrens lidande tenar; om han som ”ble såret for våre lovbrudd og knust for våre synder. Straffen lå på ham så vi fikk fred …” (Jes. 53.4-5)

Denne lidande Herrens tenar som Jesaja spådde om mange hundre år i førevegen, det var Jesus. Og ved sin død på krossen gjekk han inn i den oppgåva og den rolla profetane hadde gjeve han, og som Gud hadde utvald han til.
Han som var Herre og Meister, han la seg på kne og tolte det nedverdigande slavearbeidet. Vaskevatnet, vondlukta, skiten, hånande ord og vantru blikk . Jesus brydde seg ikkje i det heile. For han var ein tenar. Ein lidande tenar som skulle døy. Som skulle gje seg sjølv. Sin kropp og sitt blod.

Med sildrande vatn mellom fingrane reinsa han dei skitne og syndige læresveinane. Slik gav han ei aning om det han etter si oppstode skulle innstifte – dåpen som skulle gje del i hans død og hans oppstode.

Samstundes var fotvaskinga eit heilt konkret forbilde for læresveinane. Slik han gjorde mot dei, slik skulle dei gjere mot kvarandre. Slik han var ein tenar for dei, slik skulle dei med sine liv vere tenarar for kvarandre. Slik Jesus gav seg sjølv gjennom teneste – gjennom diakoni – slik skal kristne gje sine liv i teneste for sine medmenneske.
”Forstår dere hva jeg har gjort for dere? Dere kaller meg mester og herre, og dere gjør det med rette, for jeg er det. Når jeg som er herren og mesteren, har vasket deres føtter, da skylder også dere å vaske hverandres føtter.” 

Det er skjærtorsdag. Dagen for påskemåltid og nattverd. Men også ein dag der vi høyrer sildringa av rennande vatn. Dåpsvatnet minner det oss om. Men vi har skitna oss til sidan dåpens bad. Difor treng vi framleis å reinse oss. Og då er det ei lukke at vi tvers gjennom påska sitt veldige drama framleis høyrer korleis det piplar og renn i reinsande vatn. I evangelisten Johannes si skildring av langfredagen, kan vi lese at då Jesus var død på krossen, stakk dei eit spyd i sida hans, og ut or såret rann det blod og vatn. (Johs.19,34)

Blod og vatn.
Nattverd og dåp.

Vi augnar dei verkeleg djupe samanhangar i den bodskapen som møter oss i påsketekstane. Både vatnet og blodet reinsar. Her er vi ved den verkelege kjerna i vår kristne tru. Dette som er så ufatteleg og ubegripeleg for vår tanke, men som det likevel går an å halde fast med si tru.

Jesus vil gjere oss reine. Ikkje berre overflatisk. Ikkje berre ein kattevask av støvete ørkenbein. Difor har fotvaskinga eit langt, langt djupare innhald. Fotvaskinga fortel oss noko om korleis Jesus med det rennande vatnet, med livsens vatn, kan gjere eit menneske "ren og rettferdig, himmelen verdig". 

Og så er det også slik at vi nettopp på dagen i dag, skjærtorsdag, vert minna om eit anna middel som Jesus også brukar for å reinse det som er tilsmussa og skittent. Hans eige blod. Det blodet som også rann frå såret i sida hans. Det blodet vi får del i gjennom nattverdens vin. Vi får ikkje del i det fordi dette er innlysande og logisk. Tvert om. For vår tanke er dette fullkome ufatteleg.

Men Guds ord slår også fast at på same måten som vatnet - dåpsvatnet - gjer den døypte reinsa og rein, slik reinsar også nattverden, Jesu blod, den som har fått sitt dåpsliv tilsmussa av eit levd liv. 

          "-blodet fra Jesus, hans Sønn, renser oss for all synd", heiter det i 1.Johs.1,7. 

Påskebodskapen handlar om at Jesus gjev seg sjølv for oss. Det er Gud på kne for våre føter med vaskefatet mellom hendene. Han vil vaske oss. Gjere oss reine. Han byr oss meir enn såpe og vatn og litt parfymert deodorant for å fiffe opp ein noko medtatt fasade. I staden for godlukt og sminke byr han oss sin lekam og sitt blod. Vår Herre og Meister gjev seg sjølv for oss. Med vatn og blod frå sin eigen kropp. 

Det er påske. Det dryp og renn rundt oss. Vatnet sildrar i veggrøfter og bekkar. Elvane rundt om i landet vårt går etter kvart store og flomsterke. På same måte som vatnet i naturen talar til oss om fornyande krefter når våren kjem, slik vert vi i dag minna om dei nyskapande og reinsande kreftene den kristne kan hente i det vatn og det blod som renn og sildrar for vår skuld.

"Klippe, du som brast for meg, 
la meg skjule meg i deg!        
La det vann og blod som går          
fra din sides åpne sår,          
rense meg i nådens pakt         
fra all syndens skyld og makt."    NoS. nr.341, v.1