Andakt på bestilling

 

Gravferd 18.09.20  - Aud 
Møllendahl, store kpl.
Johs opb 21, 3b-4

Kjære sørgande.
Det er ikkje ofte at andakta ved ei kiste vert halden på bestilling frå den vi tar farvel med.  Men Aud ville det slik. Ho ville at orda om den nye himmel og den nye jord skulle lyde ved denne anledninga.

I minneorda som vi nettopp las, har de, hennar pårørande, sagt det på denne måten om Aud: «Sin kristne tro beholdt hun til det siste ( … ) Og himmelen ville hun ikke til. Hun håpet å få en plass på den nye jorden som Johannes Åpenbaring taler om»

Slike ord må gjerne lyde også over mi kiste når den dagen ein gong kjem.

For kva er det vi har lese som ein del av ritualet her i dag? Eg les dette i så å seie alle gravferder eg har ansvar for som prest. Og i dag tek vi det fram også som tekst i andakta:

«Guds bustad er hos menneska. Han skal bu hos dei …»

Mange, mange menneske trøystar sørgande med ord om at den døde no er i himmelen.
Men Bibelen lærer noko anna. Noko om at ein gong skal himmelen koma til oss. Himmel på jord. Ei ny jord og ein ny himmel skal nyskapast ved enden av tida.
Så skal vi som budde på jorda framleis få bu i lag med vår Herre og skapar, han som vi ber til og seier: «Vår Far i himmelen» Han kjem til den nye jorda:
«Guds bustad er hos menneska. Han skal bu hos dei …»

Korleis kan dette gå til?
Korleis skal ei ny jord kunne stå fram, nyskapt og fullkomen? Og kan det verkeleg vere plass til alle menneske som har levd på jorda sidan opphavet, når det måtte vere?

Slikt har vi rett og slett ikkje svar på.
Like lite som vi ved å lese i Bibelen finn svar på korleis skapinga skjedde.
Ingen teolog med integritet vil hevde at vitskapen ikkje er overtydande når vi får vite om evolusjon og ei tidsrekning langt bak det 1.Mosebok fortel oss.
Men ingen vitskapsmann kan likevel sløkkje den kristne trua på at bak opphavet, i starten av evolusjonen, før «the big bang» så var det ein styrande Skapar, ei allmakt utanfor det vi kjenner. Det er kyrkja si faste tru, slik vi vedkjenner det kvar søndag i kyrkja:
«Eg trur på Gud Fader den allmektige, som skapte himmel og jord»

Den kristne trua er ei tru på den Allmektige. Den kristne trua har ikkje alle svara på kvifor den allmektige ofte kan synast å vere vanmektig.
Likevel trur vi. På Skaparen. Og på Frelsaren.
Tru er overtyding om det vi ikkje heilt veit; det vi aldri kan bevise heilt sikkert.

Personleg deler eg Aud si tru på den nye jorda. På ei nyskaping av den jorda vi i vår tid er redde for at menneskeslekta rett og slett  er i ferd med å øydeleggje.
På bakgrunn av det vi kan lese i Bibelen tenkjer også eg at den himmelen som vi gjerne talar om når vi snakkar om livet bak død og grav, eigentleg er ei nyskapt jord, som på ein eller annan måte skal framstå fullkomen og i samsvar med Guds gode skaparvilje.

I vår kyrkje er det framfor alle ein person som har undervist om denne delen av teologien. Det er han som var biskop i Agder mellom 1973 og 1983. Han heitte Erling Utnem.
Det første året eg studerte teologi på MF var hans siste år som lærar der, før han vart biskop. Etter at han slutta som biskop, gav han i 1987 ut ei bok som har vore veldig viktig for alle som vil setje seg inn i dette temaet. Boka heitte «Visst skal jorden bli ny!». Det er ein stor og grundig gjennomgang av kva Bibelen lærer om dette, og eg vil tru at nesten alle som i dag er prestar i landet vårt er påverka av det som står der.

Noko av det viktigaste vi lærte i denne boka var at Guds plan ikkje er å øydeleggje jorda for så å føre dei frelste til ei heilt ny jord ein annan stad, til det vi kanskje forstiller oss som himmelen.
Eit klassisk, kort, sitat frå denne boka er kanskje det Erling Utnem i ettertid er mest kjent for å ha sagt: «Det er ikke vi som skal til himmelen. Det er himmelen som skal hit.»

Aud håpa altså å få ein plass på den nye jorda.
Det håpar eg sjølv, for min eigen del, også.
Eg eg ynskjer inderleg at det kunne vere vårt håp for oss alle som i dag sørgjer ved denne kista.

På den nye jorda, der Guds bustad skal vere mellom menneska, der skal mykje verte annleis enn det vi kjenner i dag. Der handlar det om ei fullkomen jord. Utan synd. Utan konsekvensane av synda – f.eks alle miljøproblema vi har påført oss sjølve og jorda og fellesskapet mellom menneska. Og kanskje aller størst: Vår aller verste fiende, det som samlar oss her i kapellet nett no, døden, skal vere borte.

Vi har lese det i andaktsordet som Aud ville vi skulle løfte fram i dag.
Det er verkeleg eit trøystefullt ord som ei siste helsing frå henne:
«Sjå, Guds bustad er hos menneska. Han skal bu hos dei, og dei skal vera hans folk. (…)
Han skal tørka kvar tåre frå augo deira, og døden skal ikkje vera meir, og ikkje sorg og ikkje skrik og ikkje pine. For det som ein gong var, er borte.»

AMEN

Forventning

 

16. s. i treeiningstida I – 20.09.2020

Salhus. Dåp og konfirmantjubileum
Mark.7,31-37

For nokre av dykk er dagen i dag fylt med forventningar knytte til seg. Å bere eit barn til dåpen er ei høgtidsstund, sprengfull av fortetta forventning. Forventning til det nye livet som er midtpunkt i ein familie. Glede over, og forventningar knytte til ansvaret ein har fått som foreldre. Ei veldig glede og forventning til den rikdom ein har fått mellom hendene - umåleleg i materielle verdiar. 

Eit nytt barn ber i seg så ubegripeleg mykje av spaning og ordlaus forventning at berre dei nybakte foreldra har ord som kan dekkje dette.
Og kanskje er det nettopp det som er så stort på ein slik dag. Det at orda eigentleg ikkje strekk til. Vi må gje uttrykk for forventningane våre gjennom handlingar som løfter seg over språklege uttrykk. 

Dåpshandlinga vi har vore vitne til, er ei slik stund der vi utan ord kan tale gjennom handlingar. Ved å løfte opp barnet, bere det fram til dåpsvatnet og leggje det over i Guds hender, signaliserer vi at vi ynskjer det aller beste for dette vesle livet.
Vi legg barnet i skaparhendene, hendene som skapte liv, som skapte den nyfødde og som skaper håp om evig liv gjennom den heilage handlinga vi har vore med på.

Difor seier eg i dag til dykk som har halde dåp for barnet dykkar. Ser du kva du har vore med på? Ser du kor stort det er?
Og ser du den andre hovudpersonen ved sida av det vesle barnet – ser du Jesus som slik tek barnet til seg?
”Han tok dei fanget, la hendene på dei og velsigna dei” las vi som ein del av dåpsritualet då vi høyrde korleis Jesus tok i mot småborna som dei bar til han.

Dei hadde også forventningar til Jesus, folk som stod rundt den døve som altså hadde vondt for å tala. For vi las at dei førte bort til Jesus denne mannen og bad Jesus om å leggje hendene på han. 

Det vi no snakkar om, kallar vi gjerne for religiøs lengt. Forventningar til nyfødd liv, dåp, konfirmasjon med handspålegging, alt kan samlast i det vi kallar for religiøs lengt. Det som også kjem opp i dagen når døden gjestar oss, og vi vert tvinga til å tenkje gjennom kva vi tenkjer, trur og håpar om livet etter dette. 

For heile 65 år sidan var det fleire av dykk som var her i kyrkja som unge konfirmantar.
Den gongen knela de ved altaret, og prest og kyrkjelyd bad for framtida dykkar.
Eit ungt liv låg i Jesu hender. Tillitsfullt vart framtida di lagt fram for Gud.

Jesus ville forma livet ditt ved å røre ved deg. Være nær deg. By deg inn til å kome litt avsides med han frå tid til anna. Vere stille for han i bøn og lytte til det han vil seie deg.
Andre gonger inviterte Jesus deg til å møte han i fellesskapet med andre som trur, for å tilbe og lovsyngje han.

Tiår på tiår har gått. Dei eine kalenderen etter den andre er bytta ut. De er komne langt inn i pensjonisttida som 80-åringar. De har vore i mange konfirmasjonar, til barneborn, og kanskje også oldeborn. 

Eg ser Jesus for meg i dag. Eg trur hans auge er fokuserte på Salhus kyrkje og alle oss som er her no. Jubilantar, eller pårørande, saman med dåpsborna.
Så mange fleire er det ikkje rundt oss i ei pandemitid.

Men eg trur han ser oss, kjenner oss, og vil røre ved oss, alle som ein.
Det er som eg kan høyre sukket hans mellom kyrkjeveggene her i Salhus denne haustsøndagen: Effata, lyder det frå Jesu munn. Lat deg opp!

Lat opp øyra ditt og lytt. Lat opp hjarta ditt og tru. Lat opp munnen din til takk og lov.

For framleis ser han. Framleis kjenner han deg og meg og oss alle.
Han ikkje berre kjenner oss. Han har også medkjensle med oss. For han veit om det som er vanskeleg i livet til deg og meg.

Det er ikkje sikkert det er så mange stumme og døve mellom oss. Men han ser oss med det som er vår bør. Det som er vanskeleg i ditt og mitt liv.
Han vil ta deg ut or flokken som driv rundt i velstandslandet Norge og er forblinda av løn og status, hus og bil. Han vil ta oss til side og opne øyrer og augo så vi høyrer han, ser han, og takkar han. 

Den døvstumme hadde heldigvis nokre tolmodige menneske som stod han nær. Som, når dei berre tok seg tid til å konsentrere seg, også forstod litt av det han freista å seie.

Så ein dag kom familien hans og drog han med seg. Han forstod ikkje heilt kvar dei skulle. Men dei førte han fram til ein mann i trettiåra. Mannen heldt seg for seg sjølv. Borte frå der folkemengda i byen heldt til.
Familiemedlemene peika på den døvstumme. Jesus lytta. Han nikka. Den døve forstod ikkje kva som skulle skje. 

Så kom Jesus bort mot han. Han la handa rundt skuldra til den døve og førte han endå litt lenger bort frå familiemedlemene. Han kjende varmen frå Jesus. Han lurte på kven Jesus var. For den døve var Jesus ikkje nokon anna enn ein ukjend mann med ei forunderleg utstråling. Det var merkeleg å vere åleine med han.

Den gongen var det ingen koronarestriksjonar. Ikkje noko smittevern  Så Jesus løfta armane og mannen kjende at Jesus rørte ved han. Han tok inn i øyro hans. Fingrane til Jesus var lette å kjenne inne i øyregangane. Så tok han spytt på fingeren og vette tunga til mannen som ikkje kunne tala tydeleg.

Jesus talte til mannen med teikn. Med handlingar som var til å forstå for ein som ikkje kunne høyre eller tale sjølv. Dette var nærspråket. Kroppsspråket. Han såg med augo kva Jesus gjorde. Han kjende med huda si. Han fornemma med tunga.

Han såg også korleis Jesus løfte augo og involverte himmelen. Han såg at Jesus opna munnen og ropa eit ord.
Underet hende. Der alle tidlegare hadde tala til døve øyro, tala Jesus no brått til opne øyro. Mannen kunne høyre og forstå kva Jesus sa. 

Jesus hadde oppfylt forventningane til dei som førte mannen fram til han som var Meister og Herre. Dei kunne ikkje forklare. Deira ynskje var at Jesus skulle leggje hendene på den funksjonshemma mannen. Dei fekk eit under i svar. 

Slik kan Jesus oppfylle forventningane til dykk som bar borna dykkar fram til Jesus i dåpen i dag. Han har så mykje å gje til det livet som vart bore fram for han som er Meister og Herre også for oss. Men ser vi? Høyrer vi? Forstår vi? Eller har det proppa seg til for oss? Vågar vi å forvente eit under i barnets liv? Eit trusunder? 

I møtet med den døvstumme les vi om Jesus at han: såg opp mot himmelen, sukka og sa til han: «Effata!» – det tyder: «Lat deg opp!»

I dag vil eg utfordre oss alle på våre forventningar: Våg å forvente at Jesus vil møte deg, og at han vil opne stengde kanalar, slik at hans velsigning får strøyme over deg og ditt liv. Våg å forvente at Jesus vil møte din ordlause lengsel. Din religiøse lengsel. Våg å tru at han vil høyre bønene for borna som vi i dag har lagt i Guds hender, og for dei born som mange av oss tidlegare gjorde det same med. Våg å forvente velsigning over eit liv som skal forme seg gjennom åra som ligg framfor.

Og de som har så mange år av livet å sjå tilbake på – kan du sjå at Jesus var der?
At han velsigna deg? At han let deg kome gjennom også det som var dagar i mørke, motgang og med vondt å bere?

Slik det var i byen der Jesus stogga og var tett i lag med ein som ikkje kunne høyre, slik kan det også verte for alle som vil våge seg nærare han der han er. For eksempel i kyrkjehuset. Til øyro som lenge har vore proppa igjen, vil han tale sine gode ord. Ord som kan forløyse gleda og lovsongen i livet. Ord som kan fornye og reise opp.

Jesus kan kome opp på sida di. Ta deg til sides frå flokken av menneske rundt deg og tale så du høyrer og forstår. Tale sitt ”effata” inn i ditt liv, slik at du svarar som det vart svart ved Galileasjøen: ”Han har gjort alle ting vel”.  
Det var ordet som lydde om Jesus etter at underet skjedde.

Det er dette vi vil vise kvar einaste av dykk som er i kyrkja i dag, dåpsfamiliar, konfirmantjubilantar og de som er dei trufaste kyrkjegjengarar her i kyrkjelyden vår:
Jesus gjer alle ting vel!

Berre han får sleppe til. Berre vi vågar å la han opne opp der det er stengde kanalar som fører inn i mitt og ditt liv.

Effata, sa Jesus. Lat deg opp! 

Lat opp livet ditt for Jesus slik at ekkoet frå det som hende den gongen også kan lyde mellom oss som lever i dag. Ekkoet av lovsong og lovprising. Han har gjort alle ting vel!

Vi får løyste tunger som takkar og lovsyng fordi vi forstår og begrip at det er Gud som vil oss noko. Han vil oppfylle våre lengsler og våre forventningar.

Dømmekraft og innsikt

 

15. s. i treeiningstida I. 13.09.20
Fil. 1, 9-11
Hamre kyrkje. Konfirmasjon

Kjære konfirmantar. Kjære pårørande.
Det vart haust og regn på denne dagen. Det skulle vore vår og ventande sommar. Mykje er snudd på hovudet dette året. Men noko er like vel på rett kjøl. Konfirmasjon og fest kan det vere, sjølv med regn og med restriksjonar, og berre halvfull kyrkje.
Konfirmasjon kan det vere, også med ein prest de ikkje kjenner.
Men heldigvis er ikkje presten hovudpersonen i dag.
Du som er konfirmant er hovudpersonen.
Og viktigare enn at du kjenner presten, er at du kjenner Gud.
Og aller viktigast er det at du er kjend av Gud. Det vil vi framfor alt formidle til deg i dag.
Gud kjenner deg. Ved namn. Han gjorde deg til sitt barn i dåpen. Han vil vere din gode himmelske Far for deg så lenge du lever. Gjennom ungdomstida. Inn i ung, vaksen alder. Når du stiftar familie, og når du får barnebarn, og etter kvart blir så gammal at du forstår at livet her har ei avgrensa lengde. Gud kjenner deg.

På denne konfirmasjonsdagen vil vi, som det aller viktigaste vi gjer, be til Gud for deg.

Du skal knele her på altarringen, og til Gud vil vi nemne namnet ditt.
Og så ber vi for deg med nokre korte ord.

Men på denne søndagen er det også slik at vi, og alle andre som samlar seg i kyrkjene i landet vårt, no har høyrt lese frå Bibelen, frå eit brev apostelen Paulus for lenge sidan skreiv til dei kristne i byen Filippi, ein by som i dag ligg i Hellas.
Til desse aller første kristne i vår del av verda, Europa, skreiv Paulus i brevet sitt:
«Dette bed eg om ….»

Vi las ei bøn for dei første kristne i Europa.
Vi har lese denne bøna også til dykk konfirmantar i Hamre i dag.

Ei bøn om at «kjærleiken dykkar må bli rikare og rikare på dømmekraft og innsikt, så de kan skjøna og avgjera kva som er viktig …. »

Fantastisk flotte ord til konfirmantar!

Bøn om at kjærleiken dykkar må bli rikare.
At de skal få god dømmekraft. Så de forstår kva som er viktig.

Eg trur mange av oss no er grundig leie av alt styret med antibac, og all handvasking, og av lite klemming, og av saknet av fotball ,og av å halde på meteren til Erna. Eg trur vi føler med dei som inne i byen vår, Bergen, i dag ikkje får ta med seg alle gjestane som var inviterte til konfirmasjonar denne søndagen, slik vi trass alt fekk lov til her på Osterøy.

Likevel må eg seie at det var oppløftande å høyre om at unge menneske er flinkare enn meir vaksne personar til å praktisere og å etterleve smittevernet som desse siste månadene er påtvinga oss alle. Dei unge har dømmekraft; dei forstår kva som er viktig. 

Dømmekraft. Vite kva som er viktig.
Eigentleg er det gamle ord. Men det er ord som er veldig aktuelle. Og så viktige at dei står i Bibelen.

I dag har vi også lese nokre endå eldre ord i den gamle boka. Frå profeten Mika.
Ord som også er gullord på ein konfirmasjonsdag:

« - kva krev Herren av deg?
Berre at du gjer rett, viser trufast kjærleik og vandrar audmjukt med din Gud.» (Mika 6, 8b)

Igjen handlar det om at Gud, Herren, vil at du skal vise kjærleik.
Slik Paulus skreiv om det: «- kjærleiken dykkar må bli rikare og rikare på dømmekraft og innsikt»

Og då handlar det om å gjere rett.
Kva er så rett? Til oss alle vil eg på denne dagen løfte fram det som ei samla kyrkje i landet vårt dei siste dagane har ropa til styresmaktene våre om: Det er rett å hente hit til landet vårt flyktningar frå den brannherja flyktningeleiren på Lesvos. «50 er ikke nok» er eit slagord som vi no ser gå igjen på haugevis Facebook-profilar. Også på min profil!

Eg er overbevist om at det er å vise kjærleik, rik på dømmekraft, å opne landet vårt for folk som er i desperat naud. Kristen kjærleik er for konfirmantar. Kristen kjærleik er for konfirmantfamiliar. Kristen kjærleik er for politikarar.
Vi ber i dag om at «- kjærleiken dykkar må bli rikare og rikare på dømmekraft og innsikt.»

Eller som også den gamle profeten sa det: « - kva krev Herren av deg?
Berre at du gjer rett, viser trufast kjærleik og vandrar audmjukt med din Gud.»

Eg står her og ser dykk konfirmantar. De er pynta til fest. Og det er fest. Det er glede. Men også ein snert av alvor. Det trur eg at de også kjenner på, bak festkleda.

Eg står og ser at utanpå festkleda, bunadene, dei nye dressane, så har de også på dykk dei kvite kappene. Desse kvite kappene er eit vakkert symbol som har samanheng med det som hende, i alle fall med dei av dykk som vart døypte som små born. Då bar de ein kvit dåpskjole på dykk.
Den kvite drakta er eit symbol på at Gud gjennom dåpen, der de fekk del i alt det Jesus gjorde for dykk med si frelsargjerning på krossen, er blitt «reine og ulastelege» slik Paulus også nemner noko om i denne bøna vi har lese i dag.

I bøna er desse orda brukte om at de må «- stå reine og ulastelege på Kristi dag … »

Kjære konfirmant: Hald fast på det du fekk i dåpen. Du fekk eit levande fellesskap med din skapar og med din frelsar. Han gjorde deg til sitt barn. Han vil at du skal «- vandre audmjukt med din Gud»

Og han vil at du på denne vandringa gjennom livet skal vere fylt av kjærleik, dømmekraft og innsikt slik at du og alle konfirmantane ein gong kan
«- stå reine og ulastelege på Kristi dag … »

Til lukke med dagen, og må Gud velsigne framtida di.

Meir enn vi fortener

 

Vingardssøndagen I. 06.09.2020
Matt. 20, 1-16
Åsane kirke

 Likninga om arbeidarane i vingarden.

Vi har høyrt dette mange gonger før. Eg har tala over dette temaet ei rekkje gonger. Før denne søndagen las eg gjennom fleire av preikene eg har halde over temaet, og det meste har dreia seg om fokus på to ulike sider som likninga gjer aktuell:
Anten: Kallet til å vere ein medarbeidar i Guds rike.
Eller: Er ikkje Jesus urettferdig når han gjev same løn for ulik mengde arbeid?
Dette er heilt relevante tema å leggje ut om på denne søndagen.
Eg vil også i dag kome inn på dei.

Men framfor dagen i dag oppdaga eg likevel noko nytt. Eg las nøyare den teksten vi alle høyrde lese frå profeten Jesaja tidlegare i denne gudstenesta.
I min Bibel har denne fått overskrifta: Herren vaktar vingarden sin.
I desse orda frå GT handlar det ikkje om arbeidarane i vingarden, men om sjølve Vingarden.

Ei første tilnærming eg vil gjere i dag, er difor å identifisere Vingarden.
Den som Herren vaktar.
Den som vi er sende ut i som hans medarbeidarar.

 Kva er Vingarden som treng arbeidarar?
Det er aldeles opplagt at Jesus ikkje har bruk for folk til å sanke druer her i Åsane. Men han har bruk for folk. Han har bruk for arbeidarar.
Og Jesus treng sjølvsagt arbeidarane vi høyrer om til å gå inn i teneste i kyrkja vår. 
Eller rettare: I kyrkjelydane våre.

Vingarden er den kristne kyrkja. Lokalt, men òg i den store verdensvide samanhangen.

Men akkurat no vil eg seie til kyrkjelyden her i Åsane: Tenk om vi som gjerne vil vere hans tenarar her i Åsane med opne hjarto kan lese hjå profeten Jesaja. Der står orda om Vingarden, som altså er orda om  kyrkjelydane våre:
«Eg, Herren vaktar han og vatnar han til alle tider»

Herren vaktar og vatnar han, står det. «Han» – det er vingarden.
Herren vaktar og vatnar kyrkjelyden, forkynner GT på denne søndagen.

Ja visst: Er det nokon stad kyrkjelydane og kyrkjehusa og arbeidarane vert vatna, så må det vere her. Her i regnversbyen. Han vatnar og vaskar oss. Regnet strøymer i tide og i utide, synest vi. Maktar vi å kjenne også det som noko godt?

Tenk på det neste gong du står utan paraply i denne byen, og skyene tømmer seg over deg.
Kanskje kan du hugse ordet frå den gamle profeten om at Herren vaktar og vatnar?

Men Vingardsherren gjer meir enn å vatne. Han vernar oss også.
Og han velsignar oss.
Han velsignar ved å vatne.
Han renner sin Ande ut over tenarar. Over kyrkja. Kyrkjelydane. Over deg og meg.

Eg trur at vi er glade i kyrkjelyden vår. Alle saman. Glade i Åsane kyrkjelyd og i Åsane kyrkje. Kyrkja midt på torget. Kyrkja i denne svære kyrkjelyden. Kyrkjehuset som i haust får nye, flotte naboar. Vi vert omringa av kultur og skule, av idrett i gigaskala. Av nye gedigne uteområder som gjer at bilar må vike for park og skulptur.

Dette er vår stad. Dette er vår kyrkjelyd. Dette er vår vingard.

Samstundes er Vingarden, kyrkjelyden, ei gåve til å bu i, ein stad til å leve ut fellesskapet som kristne og som truande.

Til alle oss som bur her, som høyrer med i kyrkjelyden, lyder kallet frå Jesus: Eit kall til å tene.

Men han som kallar oss til teneste, kallar oss ikkje til ei einsam nattevakt i mørke, kulde og storm, eller i bergensregn.
Han er med oss på vakta. Han er med oss i tenesta i Vingarden.

Herren vaktar vingarden sin, lyser med raud skrift i min Bibel over dern teksten vi høyrde lesen frå profeten Jesaja. Nokon i Bibelselskapet har skrive denne overskrifta.

Men profeten skreiv altså desse orda om vingarden: «Eg, HERREN, vaktar han og vatnar han til alle tider. Eg vaktar han dag og natt så ingen skal skada han.»

Når Herren sjølv ser til si kyrkje; når Herren sjølv har si vernande hand over, under og rundt  sine døypte og sine truande, då er det inspirasjon for alle oss som går ut på vingardsmarka i lag med dei andre i kyrkjelyden, i lag med alle som byggjer kyrkjelydar i tru og tilbeding, med eller utan ordinasjon, med eller utan løn. Saman med oss er Herren. «Eg vaktar han dag og natt så ingen skal skada han.»

Vi ser Vingarden.
Vi kjenner kyrkjelyden vår.
Tenesta er er stor. Løna er stor.

Men størst er Vingardseigaren; han som ropar på oss. Men som også vaktar oss dag og natt så ingen skal skade oss.
Det er han som heile tida går ut. Tidleg om morgonen. I den tredje timen, i den sjette timen, i den niande timen og i den ellevte timen. Heile tida søkjer han medarbeidarar. Heile tida spør han om nokon vil gå ut og arbeide for han.
Men merkeleg nok ber han ikkje om attestar. Om eksamenspapir. Han leitar ikkje i bakgrunnen og fortida til dei som står der.
Berre dette: Gå bort i vingarden, de òg.
Difor må vi alle tenkje gjennom dette: At Gud tilsynelatande kan bruke alt og alle.

Han kallar oss. Han kallar på deg. Han lovar til og med at vi skal få løn.
Men hans lønspolitikk er det uråd å hoppe heilt bukk over.

Er Jesus urettferdig? Vi kan ikkje unngå å ta opp eit slikt påtrengjande spørsmål som melder seg i møtet med evangelieteksten. For oss som vaks opp med Gerhardsen & Co, er denne måten å avløne arbeidarar på som teksten legg fram heilt uråd å begripe.
Folk flest vert snart opphengde i avløninga.
Vi må ikkje bli verande der.

Vi må sjå på Gud som er vår arbeidsgjevar som ein som utelukkande er god.
Jesus brukar slik ord når han vert konfrontert med det arbeidarane opplevde som urettferdig:
«Har ikkje eg lov å gjera som eg vil med det som er mitt? Eller ser du med vonde auge på at eg er god?»

Vi må altså ta inn over oss at denne teksten handlar om løn.
Kva er løna for den som tener i Herrens vingard?
Er det rimeleg med lønsskilnader i presteskapet? Eller mellom biskop og kyrkjetenar?
Er det skilnad på oss som har gudsrikearbeid som levebrød og dei som har andre kjelder til Mammon?

Enno ein gong i dag vil eg løfte fram profeten Jesaja som i si gamaltestamentlege ånd ber oss om dette: «Syng om den herlege vingarden!»

I lys av dette seier eg til meg sjølv, og til oss alle:
Reflekter over at han som ber oss om å syngje og lovprise vingarden, at han er fullstendig annleis enn andre som kallar og ropar på oss.
Eller som byr oss til å gå inn i ei teneste. Det ser vi i evangelieteksten der Jesus kallar oss vener:

Lytt til Jesu eigne ord: «Ven, eg gjer deg ikkje urett. Var vi ikkje samde om ein denar?»

Kanskje skal vi fokusere på ordet ven?
Det ligg noko inkluderande i dette ordet. Ordet som er brukt på gresk heiter hetaire. Greskleksikonet brukar også omsetjinga kompanjong. Eller kamerat. I tillegg til ordet «ven».
Vi er Jesu vener. Hans kompanjongar. Hans kameratar.
Slike ord ville vel til og med gamle Gerhardsen likt?

Arbeidarane i vingarden er vener. Ikkje først og fremst med kvarandre. Men jordeigaren kallar dei vener. Og han er god. Han vaktar vingarden sin. Han vatnar og vernar. Si kyrkje og sine vener. Sine medarbeidarar som han har kalla.

Jordeigaren er god. Og han betalar løn i samsvar med inngått avtale. Ikkje fordi han er urettferdig. Men fordi han er god. Han gjer med sitt som han vil. Og han vil gje alt det gode han har til alle. Like mykje til alle.

Gud er urettferdig god! God mot deg og meg. For han gjev oss løn når vi vil vere i teneste for han. Han gjev alle menneske det same: Evig liv i lag med han.

Slik er Gud mot den som vil vere i teneste for han.

Løna for dei som vil vere i Jesu teneste, dei som han kallar for vener, det er frelse og evig liv. Det er dette som Jesus har kjøpt og betalt for oss alle, og som vert delt ut som løn til kvar einaste som kjem for å vere med i hans vingard, hans arbeidsgjeng.

Vi måler rettferd med millimeterblikk.
Gud måler rettferd med kjærleg blikk.
Gud står ikkje ved himmelporten og sorterer ut flittige og mindre flittige medarbeidarar og løner nokre med meir enn andre når ein kjem på innersida i Guds evige rike.

I dag er Guds augo retta mot oss alle. Det er gode augo som ser på oss. Skaparaugo med skaparens forventningar. Han treng oss. Han har gjort seg avhengig av oss. Han vil løne oss. Løna kallast evig liv. Løna er det same som vi kallar nåde. Her får alle mykje; ufortent mykje. Slik sett er Gud urettferdig, for han gjev oss så mykje meir enn vi alle fortener.

 

AMEN