Gravferd ved Kristi Himmelfart

 

Gravferd
Ef.1, 18-20 (Kr.Himmelfart III)

Må han (Gud) gi dere lys til hjertets øyne, så dere får innsikt i det håp han har kalt dere til, hvor rik og herlig hans arv er for de hellige, og hvor overveldende hans kraft er hos oss som tror. Med denne veldige makt og styrke reiste han Kristus opp fra de døde og satte ham ved sin høyre hånd i himmelen,

Tida mellom påske og pinse er ei underleg tid i kyrkja. Påsketida kallar vi henne.

Påska sitt fabelaktige perspektiv må forkynnast i desse vekene.
Krafta frå Jesu oppstode er så enorm at den må vi få del i til fulle. Vi vert aldri ferdige med kva det fekk å seie for oss menneske at Jesus faktisk stod opp att frå dei døde. At han vann over døden.
For ein prest som veke etter veke står ved ein gravkant og kastar dei tre første spadane med jord som skal fylle att grava, ville det vere meiningslaust om det ikkje var sant det som då vert sagt: ”- Av jorda skal du atter stå opp”.
I kraft av Jesu oppstode trur vi at dei døde ein gong skal stå opp.
 
Det vil eg leggje inn over alle dykk som sørgjer her ved denne kista i dag. Eit liv er over. Det skal de minnast. De skal takke for alt det gode ho/han var for dykk mens ho/han levde. Men når døden har vore her, må vi halde fast ved håpet om at han som vann over døden, han lever i dag. Og han skal ein gong kome tilbake frå der han no er, ved Gud Faders høgre hand. Det er når han kjem at krafta hans skal openberrast. Det er då dei døde skal stå opp. Det vert like stort som det var i opphavet, den gongen då Gud skapte. Større enn det går an å forestille seg, og langt ut over det det finst ord til å skildre.

I dag bur den kristne kyrkja seg til Kristi Himmelfart. Då skal vi høyre om korleis det gjekk til då Jesus fór opp til himmelen. Men vi skal også lese frå Ef. 1.
Inn i den teksten vil vi stige i dag. Her ved denne kista. Like før Kristi Himmelfart.

Det er Paulus som skriv orda vi stoggar for som eit andaktsord i dag. Paulus ber – han ber om ei Ånd som gjer at dei truande må lære Gud å kjenne.

Og så brukar han eit fabelaktig bilde:
”Må han gi dere lys til hjertes øyne, så dere får innsikt i det håp han har kalt dere til..”

”Lys til hjertes øyne”
Eg håpar at vi som sit i lag her i dag må få lys inn over oss. Lys frå Guds ord som kan skine inn over hjarto våre så vi ser. Så vi trur. Så samanhangar kan opne seg for oss.

Det handlar om å få innsikt i det håp han har kalla oss til.

Då må vi sjå på det som hende Kristi himmelfart. For det er ein dag med håp i seg. Det var dagen då Jesus skildest frå læresveinane sine. Det var siste gongen han var her på jorda. Men det var den levande og oppstadne som var der. Det var han som hadde sigra over døden. Det var han som hadde vist sine guddommelege skaparkrefter. Det var han som då han forlét sine næraste sende englar frå himmelen som forkynte at ein gong skal han kome tilbake på same måten som han der og då vart teken opp til himmelen.

Det var for å sjå dette at vi i dag skulle ha ”lys til hjertets øyne”.

Sjå den krafta som er frå Gud. Den som i påska vekte Jesus opp frå dei døde, men som er tenkt for oss alle. Den same guddommelege kraft som vakte Jesus til live etter at han hadde vore i døden og i grava, den same kraft var det som tok Jesus opp til himmelen og gav han sete der ved Gud Faders høgre hand. Med denne veldige makt og styrke reiste han Kristus opp fra de døde og satte ham ved sin høyre hånd i himmelen, over alle makter og åndskrefter, …  Slik les vi også i dette andaktsordet.

Denne guddommelege skaparkraft er ei levande og utøvande kraft den dag i dag.
Slik har kyrkja trudd og vona gjennom hundreåra som til saman har vorte til to tusenår no. Jesus sit ikkje der ved Guds side ein stad ute i verdensrommet som ein død skulptur på sokkel. Jesus sit ikkje der som ein passiv gamal gubbe heller, med kveldsavisa i fanget og gløttar ned på menneska han ein gong forlét.

Jesus er i dag ved Faderens hand, levande oppteken med det siste han gjorde før han fór opp til himmelen. Han velsigna læresveinane.
Les vi i Lukasevangeliet om himmelfarten så står det slik: ”Så førte han dem ut mot Betania, og han løftet hendene og velsignet dem. Og mens han velsignet dem, skiltes han fra dem og ble tatt opp til himmelen” (Luk. 24,50-51)

Jesus tok farvel med velsigning. Jesus er hjå Gud no, fram til han skal kome tilbake slik engelen forkynte i samband med himmelfarten. Frå Gud Faders hand sender han framleis si velsigning over si kyrkje. Ei kyrkje som enno ventar på at han skal kome att.

Lytt enno ein gong til det Paulus ber om i Efesarbrevet: Må han gi dere lys til hjertets øyne, så dere får innsikt i det håp han har kalt dere til, …

Innsikt i vårt håp…
Det var det vi skulle ha no når påsketida går mot slutten. No når Kristi Himmelfart skulle vere noko langt meir for hans kyrkje enn ein ekstra raud dag i mai. Innsikt i vårt håp – det er innsikt i at vi har del i Jesus veldige kraft som han viste då han stod opp frå dei døde og då han fór opp til himmelen.
Trass i at døden er verkeleg. Trass i at døden har teke frå dykk som sørgjer eit menneske de var glade i, så vil vi halde fast ved dette: Det ventar ein herleg arv på hans kyrkje, på alle som trur. Det er ein arv vi gjerne vil ha vår del i. Den arven er din og min når vi trur og når vi håpar.

Vi tek farvel i dag. Farvel i håp om å få del i den arven som ventar bak døden. Ein arv alle som tru skal få dele i lag. Dele saman når vi møtest att der Jesus i dag er, og der han har vore frå Kristi Himmelfartsdag – ved Faderens høgre hand.

Amen

 

Takk

 

17.mai 2022. III
Luk 17,11-19
Bardu krk

Før eg reiste til Indre Troms som pensjonert hjelpeprest for snart eit år sidan, jobba eg som prost i Bergen. Eg hugsar tilbake frå eit rundt konferansebord der vi skulle starte eit av dei mange kyrkjelege komitémøta som ein prost må vere med på. Møteleiaren tok ordet, men det vart liksom ikkje ein skikkeleg start, for ein eller anna sa noko slik at alle rundt bordet skrattlo. Det var vanskeleg å kome til ro, men møteleiaren måtte kome i gang, og det var naturleg at han sa: Vi må starte med å be. Fromme som vi var roa vi oss ned, og ho som bad gjorde det omtrent slik: Kjære Gud, takk for at vi får lov å le!

Kjære Gud, takk!
Det er overskrifta på denne preika på denne nasjonaldagen. Kjære Gud, takk!
Kjære Gud, takk for at vi får lov å le! Takk for alle smil og all glede vi ser rundt oss. Takk for alle gamle som hentar fram blådress eller bunad og går på trøytte bein og med stive ryggar gjennom ein lang festdag. Takk for borna som kjem mot oss i finstasen. For tutande trompetar av plast og for blå ballongar. For musikkorps som spelar nasjonale festmelodiar med blåfrosne fingrar på ein dag der vi så gjerne hadde sett at vinteren kunne vike for vår og sommar, slik eg skal reise til seinare i dag når eg set meg på flyet til Bergen for å vere nokre dagar heime
Det er til og med slik at vi vaksne kan gle oss over barnegråt på denne dagen, for mange born gret litt innimellom fordi dei opplever at dei går glipp av ein liten bit av det dei anar er veldig stort og flott. Dei gret fordi ein ballong sprekk eller fordi isen hamnar på fortauet eller på det nystrøkne bunadsforklede.
Dei er leie seg når gleda over denne dagen vert skjemd av eit eller anna skår.

Sjølvsagt er det ikkje kjekt at eit barn er lei seg. Men det kan likevel vere eit uttrykk for at dagen i dag er stor. Dagen i dag er ein glededag. Då er det ikkje alltid så langt frå latter til tåre for den som er liten.

Dagen er ein dag vil i lag takkar for. Kjære Gud, takk!

I tre år har vi feira 17.mai i skuggen av ein pandemi som vert bleikare og bleikare utover denne våren. Det gler vi oss stort over. Samstundes er det ei mørk sky som heng over oss når vi innser at det vi snakka om i år etter år på tidlegare nasjonaldagar, dette at det var så lenge sida sist krig, det er ikkje sant nettopp i år.
Vårt naboland krigar. Vi sørgjer over det. Og vi ser med skrekk på bileta frå Ukraina som kjenner på krigsmakta frå storebror i aust.

Likevel: I dag takkar vi for vår fridom. For vårt land. Og for at vi kan samle oss i barnetog og folketog og russetog med flaggborg og musikkorps og bunader.

Bjørkelauv må eg heim til vest for å få med meg. Eg synest det høyrer med, men etter min 11. nasjonaldag nord for polarsirkelen har også eg lært meg at landet vårt er langt, og at våren ikkje ser lik ut i sør og i nord.

Landet vårt er langt. Men landet vårt er eitt.
Om sola strålar på Karl Johan, og der det går nesten like mange born i barnetoget som det bur menneske i Finnmark, så høyrer vi likevel saman som land og som nasjon. Nasjonaldagen er det vi eig i lag som nordmenn.
Vi har ei grunnlov som vart signert på denne datoen for lenge, lenge sidan. Vi har eit Storting og ei regjering som vi sjølve har valt. Nokre jublar for Jens. Andre saknar Erna. Men vi er likevel eitt på 17. mai. Dagen der vi må seie: Kjære Gud, takk!

Kva skal vi takke for?
Sjølvsagt for landet vårt, for fridom, for demokratiet. For alle 17. mai-orda.
Men som nasjon har vi uendeleg mykje meir å takke for også. Ikkje minst fordi vi er så rike. Vi auser pengar opp frå havet. Ute ved kysten ligg gedigne, dyre båtar ved kaiane. Mange av dei er eit bindeledd til plattformene lenger utanfor kysten. Vi ser ein og annan glinsande fiskebåt med eit styrehus så fullt av instrument og dyr teknikk at ein skulle tru båten skulle til månen. Men det er pengemaskiner som symboliserer vår nærleik til havet og dei ufattelege rikdommane vi som folk skal takke Gud for.

Her inn mot svenskegrensa, langt mot nord, har landet vårt plassert store delar av forsvaret vårt. Dette kjenner de som bur fast på denne staden mykje betre til enn eg. Mange takkar Gud for at desse installasjonane skal gjere landet vårt trygt i urolege tider.

Vi kan også igjen takke for at dei aller fleste av oss kan setje oss på eit fly med kurs for varme strender eller gamal kultur ute i det store Europa.
Pandemien ordna seg med vaksiner og samhald.
Vi har pengar mellom hendene, dei fleste av oss. Difor dreg mange til det mystiske landet som ikkje står i eit Atlas, men som vi kallar Syden. Der brukar vi rikdomen vår. Den vi skal takke Gud for.
Det er ikkje rart om folk i Syden lurer på nordmennene.
- Kvar får dei pengane frå? Kanskje skulle vi reise dit, vi som ikkje har arbeid? Vi som er fattige. Vi som strevar så forferdeleg med å få endane til å møtast.

Men stadig dukkar det krigar over land vi gjerne reiser til. Vi høyrer om opptøyar. Flyktningar. Svolt. Det er kvardag i mange land. I mange av desse landa går det etter kvart rykte om ein stad langt i nord. Der det er kaldt om vinteren og vått om sommaren, men der folk har det godt. Der dei er rike. Nokre tek sjansen og dreg av garde. Dei finn vegen mot nord. Norwegen, heiter landet vårt på tysk. Norway på engelsk.

Dei får lite takk, dei som kjem slik til oss, og vil leve i lag med oss.
Vi forventar at folk der sør ein stad skal takke oss for at vi brukar pengar på strender og hotell og museum og vinterferie i Alpestroka.
Vi synes det er greitt om dei rike frå Paris eller London eller New York drar til Bergen for å reise med Hurtigruta mot nord. På fisketorget kjøper dei rikaste ei krabbeklo til 1800 kr. Som dei kosar seg med.
Tyskarane er folkerike. I hopetal dei legg ut mot Norwegen for å feriere med fiske og bubilar. Det er det pengar i for nordmenn.

Mange av oss er rike nordmenn. Men ikkje rikare enn at vi også har dei fattige mellom oss. Dei som kanskje ikkje har ein stad å bu. Dei som kanskje luktar eller går aldeles ustelte rundt mellom moteløver. Mens eg sat her på Setermoen for eit par veker sidan, fekk eg høyre om at min by, Bergen, har ein solid norsk rekord i tal på heimlause. Nesten tusen menneske som ikkje har nokon stad å bu. Dei får ikkje dusje eller vaske seg eller gå på do. Bort med dei. Dei er ekle. Påtrengjande. Nokre av dei til og med kriminelle.

Eg lurar på om dei takkar Gud i dag?

Vi las forteljinga frå Bibelen om Jesus og dei ti spedalske. Dei var i naud. Det stod slik: ”De ble stående langt unna og ropte: Jesus, mester, ha barmhjertighet med oss! Han så dem og sa: Gå og vis dere for prestene! Og mens de var på vig dit, ble de rene”

Jesus, mester, ha barmhjertighet med oss! Slik ropa dei spedalske.
Pandemien plagar oss lite no. Difor tippar eg at snart kjem tiggarane frå Syden tilbake til deg og meg i nord.
Vi ser dei kanskje på eit gatehjørne i næraste by, men ser dei likevel ikkje.

Jesus såg dei som ropa på han.
Men vi går forbi. Med stive, kalde blikk og ei hand som lukkar seg ekstra godt om lommeboka. Vi vil ikkje ein gong gje dei ein sjanse til å verte reine. Mange vil kaste dei ut av landet vårt.
Vil flyktningane, dei lutfattige, dei arbeidslause, dei som serverer drinkane på bassengkanten i Syden til late og rike nordmenn, vil dei takke Gud for nordmenn, for det norske, eller for at dei gjekk nordvegen?

Eg sa tidlegare om born som gret på 17.mai: ”Dei er leie seg når gleda over denne dagen vert skjemd av eit eller anna skår.”
Det er lov for eit barn å gråte over ein is som hamna på fortauet.
Men er det lov for ein rik nordmann å vere sur og grinete over det vi opplever som skår i vår private velstandslukke, slik til dagleg, når det vert 18.mai eller 18.juni eller ein annan dato, der vi ser at verda har sett oss og kjem for å oppleve landet vårt, nasjonen Norge?

Inga 17.maipreike løyser alle dei innfløkte problema eg her pirkar bort i. Eg er ikkje naiv og trur at nordmenns forhold til innvandrarar med eit glatt smil skal bli idyllisk over natta. Det er ikkje berre vårt land som slit med å finne ein veg vidare med alt dette.

Men i dag er det 17.mai. I dag har Jesus stogga opp framfor deg som valde å starte feiringa av dagen i kyrkja. Han lærer oss noko om å takke.
«Kjære Gud, takk for at vi får lov å le!
Takk også for at vi kan gle oss over fridom fred. Hjelp oss til å hjelpe.
Hjelp oss til å glede dei som gret over krig, over fattigdom og fordi dei manglar det som er sjølvsagt for dei fleste nordmenn.»

Fars hus

 

4. s. i påsketida III. 08.05.2022
Øvre Bardu kapell
Johs. 14, 1-11

«La ikke hjertet bli grepet av angst.»
Orda kjem frå Jesus. Jesus talar til sine nære vener. Dei er i lag, og Jesus veit at for han sjølv går det mot drama i form av liding og død og oppstode. Jesus veit at tida hans på jorda snart er forbi. Etter påske skal han på ei reise bortanfor vår tid. Utanfor våre rom. Inn eit guddommeleg tilvære som han kjende før han kom til jorda som eit lite barn den første jula.

«Jeg går og vil gjøre i stand et sted for dere» seier han. Dei tolv skjøna ikkje kva han tala om. Det hadde neppe du og eg gjort heller, om vi ikkje var kjende med fasiten.

Han startar denne samtalen med sine tolv nære ved inngangen til det som etter kvart skulle bli ytterst tunge og vanskelege dagar.
Og som vanleg har Jesus akkurat dei rette orda. Ord vi skal lytte til midt i det mange av oss opplever som tunge og vanskelege dagar.

«La ikke hjertet bli grepet av angst.»

Her har vi i eit par år, i litt vekslande grad, gøymt oss bak blå ansiktsmasker, vi har vaska oss i sprit, og vi har snike oss som innbrotstjuvar rundt hyllene i butikken for ikkje å kome for nær naboen, eller endå verre, bli pusta på av ein ukjend. Vi kom stort sett heilskinna gjennom pandemien, men det har vore tungt. Mange har vore redde. Mange har vore så redde at redselen i seg sjølv vart verre enn sjukdommen som har sveipt seg rundt heile jordkloden, og som framleis trugar millionar av menneske som aldri fekk verken den første eller den andre eller den tredje veksinesprøyta.

«La ikke hjertet bli grepet av angst.»

Kjære Jesus, ber vi i dag. Hjelp oss mot angst og redsle!
For du har sett oss her i Bardu når pandemien såg ut til å brenne ut den verste krafta si. Då vart bygdene våre fylte av tusenvis av soldatar. Langs vegane rulla stridsvogner og kanonar. Vi høyrde skotsalvane frå maskingeværa. Vi såg kamphelikoptera over hovuda våre. Alt medan TV-skjermen og Internett fløymde over av oppdateringar frå den nyaste krigen som naboen vår i nord gjekk i gang med. Mange vart redde.
Mange tenkte: -Kan dette som vi har sett ved stovedørene våre bli til meir ein ei diger militærøving ved neste krossveg?

I dag er det 8.mai. Fredsdagen frå 1945. I dag ber vi om at freden må senke seg der krigen rasar. I dag ber vi om at freden aldri skal vike frå landet vårt. I dag ber vi om at leiarane i verda skal hugse Jesu ord ved ein annan anledning, orda han sa i Bergpreika: «Salige er de som skaper fred, for de skal kalles Gud barn.»

Vi vil ut av angst og redsel, og inn i det trygge, gode og varme rommet.
«I min Fars hus er det mange rom» seier Jesus.
Fars hus. Vi må snakke om Fars hus i dag.

Dei aller fleste vil heldigvis kunne tenkje på barndomsheimen sin som ein slik stad, som eit varmt og godt og trygt rom i lag med far og mor og søsken.
Men diverre er det også nokre som tenkjer tilbake på Fars hus med tankar som liknar på mareritt. For der var kanskje nettopp der det forferdelege skjedde med den unge jenta. Eller det var der mor drakk. Det var der borna vart oversette og neglisjerte slik at alt var vondt. Det finst slikt, også.

Slik er det ikkje i det Jesus omtalar som Fars hus. For det er huset til hans himmelske Far. Det er det guddommelege paradiset, bortanfor det mislukka og skakke som vi må innrømme finst, også mellom oss. Til og med finst det mørke rom i det vi kallar for Guds hus her på våre stader, i våre kyrkjer i landet vi bur i.
Det er skam og synd. Til å gråte over.

Men i dag lyttar vi til Jesu ord om Fars hus. Det gode huset. Det varme huset. Det lyse huset, utan mørke og bortgøymde kjellarrom. Huset med dei mange rom

I dag ber vi, som kanskje er redde, eller som har opplevd noko vondt:
Kjære Jesus. Vis meg vegen til Fars hus!
Gje meg nøklane til rommet du har gjort i stand for meg. Og kanskje legg vi til: Lat det rommet vere tett ved sida av rommet til dei eg er så glad i her på jorda.  Og eg håpar vi ikkje treng å be: - Lat det vere mange krokar og omvegar til dei som gjorde vondt mot meg i dette livet.

Jesus er ikkje lenger mellom oss her på jorda. Etter påska vende han tilbake dit han kom frå, han fôr opp til himmelen, seier vi i vår truvedkjenning. Og vi minnes den hendinga på Kristi Himmelfartsdag, 40 dagar etter påske. Dagen er like rundt hjørnet no.
Der, hjå sin Himmelske Far, har Jesus det travelt. Langt travlare enn ein middels norsk kommunedirektør som skal ordne med kommunale bustader til flyktningar som er på veg hit frå krigen ute i Europa.

«-jeg går og vil gjøre i stand et sted for dere»

No er han i gang. Han snekrar på eit rom til meg. Og eit til deg.
Eit møblert, varmt og lyst og godt rom. Ein betre stad å vere enn sjølv i den mest varme og omsorgsfulle heim i denne bygda, eller nokon annan stad i Norge, i Sverige, eller i den vide verda.

Ein dag er alt klart med dette rommet som han heldt på å gjere i stand. Då hentar han oss. Vi vil nok gjerne at det ikkje skal skje før vi kjenner på at tida vår her på jorda har vore lang nok. Samstundes veit vi at lengda på vår levetid er utanfor vår kontroll. Men uansett, om livet vert kort eller langt, har vi lov å tru på han som talar til oss i dag. Vi har lov å håpe på at det han seier er sant.

Og vi har lov å kvile i hans lovnader:
«La ikke hjertet bli grepet av angst.»
«I min Fars hus er det mange rom»
«-jeg går og vil gjøre i stand et sted for dere»

Eg håpar at du vil gje deg i veg dit, til Fars hus. At du vil leite etter vegen dit. Men kanskje er du usikker på adressa der Fars hus ventar med dei mange romma? Slik var det for læresveinane til Jesus. Slik var det for Tomas som hadde spørsmålet på tunga: «Herre, vi vet ikke hvor du går. Hvordan kan vi da vite veien?»

Svaret som Jesus gjev er eit klassisk, eit fantastisk og eit lysande svar som står til alle tider for alle som vi rekne seg som kristne: «Jeg er vegen, sannheten og livet. Ingen kommer til Far uten ved meg.»
Eit klassisk, fantastisk og lysande svar sa eg nettopp. Men også eit eksklusivt, og, vil mange seie: eit ekskluderande svar.

Vegen til Fars hus finn vi ikkje ved å stige opp på den høgaste og vakraste fjelltoppen i Troms. Vegen finn vi ikkje ved å grave oss ned i filosofi og religiøs grubling. Som prest kan ikkje eg klappe i hendene når eg høyrer det som mange seier: Eg har mi tru, eg har min veg, eg har sett eit lys som ingen andre har sett.

Som prest kan eg ikkje på konfronterande vis motseie dei mange opplevingar som slike menneske kanskje har hatt. Eg vil lytte.
Men eg kan heller ikkje oversjå orda frå han som vår kyrkje byggjer heile sin eksistens på. Det er på Jesus Kristus. Det er han, og ingen andre, som er vår frelsesveg. Det er han som kan ta oss med til Fars hus, huset med dei mange rom. Til Fars hus finst det eit tydeleg veg. Og ingen omvegar.

I dag vil eg slå dette vegskiltet kraftig ned i bakken her i Øvre Bardu. Det skiltet som peikar mot Fars hus ein stad i det evige. På pilen står Jesu ord som skal vise oss vegen heilt fram: «Jeg er vegen, sannheten og livet. Ingen kommer til Far uten ved meg.»                                                                                    
AMEN