4. s. i openberringstida. III. 23.01.22
Bardu
Luk. 13, 10-17
I evangelia møter vi mange menneske som
var nedbøygde av mange grunnar, Som gjekk rundt i livet og bar på noko tungt,
noko som gjorde ryggen krum, nakken bøygd og knea skjelvande.
Det kunne vere ein lam som måtte ha hjelp
for å finne seg ein stad i vegkanten eller på torget for å møte rike menneske
med sitt bedande og tiggande blikk.
Eller vi høyrer om dei med verkbrotne og
nedbrotne lemmer. Kanskje var det leprabasillen som hadde sendt dei ut i grenselandet
mellom øydemark og sivilisasjon der familien bar mat ut til dei ureine som var
smitteberande med ein langt verre sjukdom enn dagens covid.
Urein, urein, ropa dei om seg sjølve for å halde avstand, langt over meteren.
Sjukdommen og skamma var forferdeleg. Slik var det i Israel på Jesu tid, og
slik var det her hjå oss like fram til vår eiga tid.
Den aller siste spedalske i vårt land budde i min heimkommune. Han døydde i 1957 i Bergen, og i NRK sine gamle arkiv
går det enno an å høyre intervju med denne mannen.
Tenk også på dei mange andre skamfulle,
med blikket i bakken, som vart hersa med av mektige og store, av dei som var rike og som sat med makta til å dømme,
og i verste fall til å mishandle. Vi ser for eksempel for oss forteljinga om kvinna
som dei skriftlærde mennene ville kjeppjage og steine fordi ho var teken på
fersken mens ho gjorde ekteskapsbrot. Heilt fram til dei la saka hennar fram
for Jesus og alt snudde seg. Det kan vi lese om i Johs. 8
Og eg trur at den krumbøygde kvinna som
stig mot oss i denne forteljinga vi har lese i dag, også var av dei skamfulle.
For aksepten for den slags funksjonshemming i Jesus samtid var neppe særleg
stor.
I 18 lange år har ho gått der med sin krokete rygg og stira ned for seg.
Ho var sikkert sett utanfor det meste av det sosiale livet som dei fleste andre
tok del i. Truleg var ho aldri ein kandidat til å få seg ein mann og stifte
familie. Det står ikkje noko om det, men det er lett å forstille seg at ho var
ei av dei som sat med tiggarskåla på byens torg.
Når det på toppen av dette også står at diagnosen og årsaka til den bøygde
ryggen hennar er sett i samanheng med det som kallast ei sjukdomsånd, og at
Jesus sjølv seier at denne Abrahams dotter, altså ein kvinne med djupe røter i
det jødiske folket, rett og slett var bunden av Satan gjennom desse 18 vonde
åra, så hjelper ikkje det mot skamkjensle.
Desse forunderlege diagnosane kunne vi
sjølvsagt brukt tid til å dukke ned i.
Ville Jesus, om han gjekk rundt mellom oss og kunne vise til moderne medisin og
flotte sjukehus, brukt slike ord og uttrykk? Det tvilar eg på.
Eg vil ikkje seie meir om desse uttrykka, anna enn at vi må sjå dei i lys av
det som gav meining for folk som høyrde på Jesus, som møtte han, og som var
begeistra for det han gjorde, eller som tvert i mot heller såg på han som ein
trøblete oppviglar i det religiøse miljøet rundt synagoga.
Denne kvinna møtte Jesus, og ho fekk
endeleg rette ryggen. Ho fekk løfte ansiktet og møte andre sine ansikt. Det var
eit betre og hyggelegare syn enn å stire ned for seg og berre sjå sine eigne,
eller naboens, sandalar som var sveipte rundt støvete tær.
Denne kvinna møtte Jesus.
Slik også vi i dag kan få møte Jesus.
Jesus gjore to viktige ting.
Først dette at han gjorde noko med hennar
naud. Med den krokete ryggen hennar. Han la hendene på henne, og ho kunne rette
seg opp. Ho kunne lovprise Gud. Ho kunne sjå rundt seg. Ho kunne sjå menneske
og natur, dyr og hus, frå det perspektivet ho var skapt til, ikkje slik
sjukdomen hadde tvinga henne til å sjå tilværet sitt. Ho hadde sett det låge,
det det støvete, det som alle gjekk og trakka på og i. No kunne ho sjå familien
som smilte til henne, ho kunne gle seg over borna som leika, og over å setje seg
til bords og nyte eit godt måltid utan å vere til bry og sjenanse for menneska
som var hennar nære.
Jesus gjorde to viktige ting, sa eg.
Det andre han gjorde var å ta eit oppgjer
med dei villfarne religiøse leiarane som hadde stivna til. Også dei var krumbøygde
og skakke. Men det var i deira oppfatning av kva som var Guds vilje for
menneska som levde saman på denne staden der Jesus no gjekk rundt mellom dei.
Forstandaren i synagoga fekk passet sitt
påskrive at Jesus. Det er nesten som vi ser han for oss der han prøver seg med
å kome drassande med det som var velkjende påbod og forbod som var knytte til
sabbatsfeiringa. Arbeid var slett ikkje lov på den jødiske kviledagen. - Kva
som helst, sa han – men styr unna lækjedom på denne eine dagen i veka.
Hyklarar! Jesus var skarp. Han var
tydeleg. Og truleg vart han populær med ein slik reaksjon. Populær mellom
vanlege folk, men på ingen måte i augo til synagogeforstandaren.
Det er nesten som vi den dag i dag høyrer
ekkoet, snerten, av dei sylkvasse irettesetjingane frå Jesus: «Hyklarar! … Løyser
ikkje kvar ein av dykk oksen eller eselet sitt frå båsen på sabbaten og leier
dei ut så dei få drikke ?»
Kva er det som skjer?
Det er at Jesus ser at dei guddommelege reglane om korleis vi skal leve saman,
dei vert plukka ut or sin samanhang, og nye, menneskeskapte lovar og reglar
oppstår slik at vi står att under eit trykk av forventningar og eit finurleg
forventningspress som fort får oss til å bøye nakken og krøkje ryggen og stå igjen
som vanskapte kristne, utan glede, og i verste fall med skade på helsa vår.
I møte med denne evangelieforteljinga vert
eg ekstra glad og oppbygga.
For her får vi malt opp for augo vår to velsigna gode sider ved Jesus.
Det eine er altså at vi har sett korleis
han tek eit oppgjer med det som av og til kan synast som ein ibuande trong for
religiøse, eller skulle vi i vår norske samanhang seie, kyrkjelege eller
kristne, leiarar til å herse med menneska som desse leiarane heller skulle hjelpe
til gode liv, og til innsikt i Guds gode vilje. Hyklarstempelet frå Jesu munn må
mane kvar og ein av oss som er i ein slik posisjon til å granske Jesu ord endå
djupare, og endå meir nøye slik at vi kan sleppe eit rettferdig hyklarstempel.
Men det andre vi har sett på, og som er
det største i dagens evangelium, det er likevel å få høyre om at det går an å
få rette ryggen for kvar einaste som av ein eller annan grunn kjenner seg
krumbøygd, som stirer i bakken og ikkje mot sola.
Ein som har sagt nokre flotte visdomsord
om dette er teologiprofessoren Notto R. Thelle i ei bok som heiter «Ditt ansikt
søker jeg». Eg siterer frå boka[1]:
«Det
er en dyp bibelsk innsikt at den som bøyer seg for Guds storhet, også blir et
stort og helt menneske. Vi forteller om Guds storhet ved å rette ryggen,
strekke lemmer og kropper i deres fulle lengde.
Vi er ikke kalt til å kues med bøyde nakker og blikket vendt mot jorden. Da blir
vi i stagnasjonen og veksten stopper opp. Vi er heller ikke skapt til å gå på
tærne og strekke oss etter det som er over vår fulle lengde. Da ender vi i
overanstrengelsen.
… Den virkelige utfordringen er å bli et menneske som lever i sin fulle høyde.»
Vi kan gjerne bøye oss for
Guds storverk som han viser oss når vi får sjå kven Jesus er og kva Jesus
gjorde og kva Jesus sa. Men vi skal ikkje gå inn i det sjukelege, det
krumbøygde, det underkua.
Det står i det vi las frå evangeliet i dag at folket som opplevde desse
hendingane med Jesus i sentrum, dei «gledde seg over alt det underfulle han gjorde»
Det skal også vi får gjere på
denne søndagen, og vi gler oss i lyset frå evangelieordet, men gjerne også av
dei kloke orda til teologiprofessoren: «Det
er en dyp bibelsk innsikt at den som bøyer seg for Guds storhet, også blir et
stort og helt menneske. Vi forteller om Guds storhet ved å rette ryggen,
strekke lemmer og kropper i deres fulle lengde.»
AMEN
Ingen kommentarer:
Legg inn en kommentar