Vatn og blod

 

Skjærtorsdag, 14.april 2022. III                                                               Øvre Bardu kapell                                                                   Johs. 13,1-15

Ved det vi har lese om i dag, ser vi at det tek til å snøre seg saman om Jesus. Vi anar konturane av det som skal skje: ”De holdt måltid. Djevelen hadde alt gitt Judas, sønn av Simon Iskariot den tanken i hjertet at han skulle forråde ham.” 

Ved dette måltidet gjer Jesus enno ein gong det totalt uventa.

Han sit der og et i lag med læresveinane sine. Judas tumlar med sine vonde mordplanar i sitt hovud. Kva dei andre tenkjer på og snakkar om, veit vi ikkje. Truleg var det heilt daglegdagse ting.

Men brått dyttar Jesus sin mat til sides. Han reiser seg frå bordet og legg kappa av seg. Før dei andre får summa seg, er han i gang med dette arbeidet som elles var reservert for trælar og trælkvinner. Han vaska føtene til dei andre. Læresveinane sine føter.

Sand og skit. Sveitte og vond lukt. Jesus tok seg av deira velvære. Det som husverten eigentleg skulle ha sytt for. Det han skulle sett slavane og tenarane og dei som var lågast på rangstigen til å utføre.

No var det Jesus som låg der på kne framfor dei han var læremeister og Herre for. Han  hadde gjort tilsvarande ting før. Og enno ein gong opplevde forundra læresveinar korleis Jesus snudde opp-ned på alt som syntes rett og rimeleg. 

Det er skjærtorsdag. Vi tenkjer på denne dagen som nattverddagen. Nattverden som vert gjeven til forlating for syndene dine og mine, i flg. Jesu eigne ord.
Men på denne dagen les vi om at Jesus gjer meir enn å innstifte det heilage  sakramentet. Det ser ut for at Jesus også  reinsar læresveinane for det som dagleglivet påfører dei av smuss og skitt. 

Det er ikkje klukkinga frå ei vinflaske vi høyrer. Derimot sildringa av rennande vatn. Kan hende burde vi i dag sjå på dette vatnet i Jesus vaskefat som eit bilete på det vatnet som ein gong sildra og rann over ditt og mitt hovud. Ein gong vart du og eg døypte. Og vi hugsar andre ord frå evangelisten Johs. – m.a. det han refererer frå samtalen mellom Jesus og Nikodemus, der Jesus seier: ”Den som ikke blir født av vann og Ånd, kan ikke komme inn i Guds rike” (Johs. 3,5)

Dåpen er både eit bad til atterføding – vi vert fødde på nytt, som vi seier det i vår dåpsliturgi, - men dåpen er også eit bad som gjev reinsing frå synd.
Men dåpens reinsande kraft kviler på Jesu fullførte frelsarverk der han ein gong for alle bar fram det reinsingsoffer for synda som Loven kravde.

Fotvaskinga peikar fram mot dåpen.
Men fotvaskinga syner også til den tenargjerning Jesus gjorde for oss. Sjølve arbeidet; det å vaske føtene til gjestane i huset, det var simplaste slavearbeid.

Ved å gjere dette viste Jesus at han var oppfyllinga av dei gamle profetiane vi kjenner frå GT. I Jes. 53 les vi om Herrens lidande tenar; om han som ”ble såret for våre lovbrudd og knust for våre synder. Straffen lå på ham så vi fikk fred …” (Jes. 53.4-5)

Denne lidande Herrens tenar som Jesaja spådde om mange hundre år i førevegen, det var Jesus. Og ved sin død på krossen gjekk han inn i den oppgåva og den rolla profetane hadde gjeve han, og som Gud hadde utvald han til.
Han som var Herre og Meister, han la seg på kne og tolte det nedverdigande slavearbeidet. Vaskevatnet, vondlukta, skiten, hånande ord og vantru blikk . Jesus brydde seg ikkje i det heile. For han var ein tenar. Ein lidande tenar som skulle døy. Som skulle gje seg sjølv. Sin kropp og sitt blod.

Med sildrande vatn mellom fingrane reinsa han dei skitne og syndige læresveinane. Slik gav han ei aning om det han etter si oppstode skulle innstifte – dåpen som skulle gje del i hans død og hans oppstode.

Samstundes var fotvaskinga eit heilt konkret forbilde for læresveinane. Slik han gjorde mot dei, slik skulle dei gjere mot kvarandre. Slik han var ein tenar for dei, slik skulle dei med sine liv vere tenarar for kvarandre. Slik Jesus gav seg sjølv gjennom teneste – gjennom diakoni – slik skal kristne gje sine liv i teneste for sine medmenneske.
”Forstår dere hva jeg har gjort for dere? Dere kaller meg mester og herre, og dere gjør det med rette, for jeg er det. Når jeg som er herren og mesteren, har vasket deres føtter, da skylder også dere å vaske hverandres føtter.” 

Det er skjærtorsdag. Dagen for påskemåltid og nattverd. Men også ein dag der vi høyrer sildringa av rennande vatn. Dåpsvatnet minner det oss om. Men vi har skitna oss til sidan dåpens bad. Difor treng vi framleis å reinse oss. Og då er det ei lukke at vi tvers gjennom påska sitt veldige drama framleis høyrer korleis det piplar og renn i reinsande vatn. I evangelisten Johannes si skildring av langfredagen, kan vi lese at då Jesus var død på krossen, stakk dei eit spyd i sida hans, og ut or såret rann det blod og vatn. (Johs.19,34)

Blod og vatn.
Nattverd og dåp.

Vi augnar dei verkeleg djupe samanhangar i den bodskapen som møter oss i påsketekstane. Både vatnet og blodet reinsar. Her er vi ved den verkelege kjerna i vår kristne tru. Dette som er så ufatteleg og ubegripeleg for vår tanke, men som det likevel går an å halde fast med si tru.

Jesus vil gjere oss reine. Ikkje berre overflatisk. Ikkje berre ein kattevask av støvete ørkenbein. Difor har fotvaskinga eit langt, langt djupare innhald. Fotvaskinga fortel oss noko om korleis Jesus med det rennande vatnet, med livsens vatn, kan gjere eit menneske "ren og rettferdig, himmelen verdig". 

Og så er det også slik at vi nettopp på dagen i dag, skjærtorsdag, vert minna om eit anna middel som Jesus også brukar for å reinse det som er tilsmussa og skittent. Hans eige blod. Det blodet som også rann frå såret i sida hans. Det blodet vi får del i gjennom nattverdens vin. Vi får ikkje del i det fordi dette er innlysande og logisk. Tvert om. For vår tanke er dette fullkome ufatteleg.

Men Guds ord slår også fast at på same måten som vatnet - dåpsvatnet - gjer den døypte reinsa og rein, slik reinsar også nattverden, Jesu blod, den som har fått sitt dåpsliv tilsmussa av eit levd liv. 

          "-blodet fra Jesus, hans Sønn, renser oss for all synd", heiter det i 1.Johs.1,7. 

Påskebodskapen handlar om at Jesus gjev seg sjølv for oss. Det er Gud på kne for våre føter med vaskefatet mellom hendene. Han vil vaske oss. Gjere oss reine. Han byr oss meir enn såpe og vatn og litt parfymert deodorant for å fiffe opp ein noko medtatt fasade. I staden for godlukt og sminke byr han oss sin lekam og sitt blod. Vår Herre og Meister gjev seg sjølv for oss. Med vatn og blod frå sin eigen kropp. 

Det er påske. Det dryp og renn rundt oss. Vatnet sildrar i veggrøfter og bekkar. Elvane rundt om i landet vårt går etter kvart store og flomsterke. På same måte som vatnet i naturen talar til oss om fornyande krefter når våren kjem, slik vert vi i dag minna om dei nyskapande og reinsande kreftene den kristne kan hente i det vatn og det blod som renn og sildrar for vår skuld.

"Klippe, du som brast for meg, 
la meg skjule meg i deg!        
La det vann og blod som går          
fra din sides åpne sår,          
rense meg i nådens pakt         
fra all syndens skyld og makt."    NoS. nr.341, v.1