Guds finger

3.s. i faste. I  - 30.mars 2014

Biskopshavn

Luk. 11,14-28

”Øde vidder.”                          

Eg ser for meg eit lite innbydande landskap.  Ein stad på grensa mellom ørken og sumpland. Ikkje heilt tørt. Men med enkelte blaute pølar med giftig, stinkande veske. Udrikkande og livsfarleg. Flatt og varmt.

I den bibelomsetjinga eg kjenner best, den gamle nynorske, så var uttrykket ”vasslause vidder” brukt. Over slike vasslause og aude vidder flakkar dei vonde åndene som Jesus talar om.

Om det verkeleg finst slike vidder nokon stad, eller om dette er eit fantasibilete, skapt i teikneseriar, det spelar inga rolle. For Jesus brukar bilete på det totalt ugjestmilde. På staden der ingen kan leve. Ikkje ein gong dei ureine åndene. Demonane.

Men vondskapen som er driven ut i dette dødens landskap søkjer seg betre tilhaldsstader. Den vonde ånda hugsar betre tider og seier: "-Jeg vil vende tilbake til huset mitt, som jeg forlot"

Vondskapen har ein bustad. Eit hus. Demoniet er å finna på ei adresse. Dersom då ikkje  nokon tek opp kampen mot "vondskapens åndehær i himmelrommet" (Ef.6,12) og set djevelen på porten.

I dag handlar preiketeksten nettopp om dette. Om at det er mogeleg å kjempe mot det vonde og å vinne over det. Men det handlar om meir. Det dreiar seg òg om å vere åndeleg vaken; om å vere så pass medviten at den vonde ånd som vender attende frå flakking over aude, vasslause vidder aldri kjem til eit tom hus der det berre er å flytte inn i lag med endå verre selskap enn det denne vonde ånd sjølv utgjer.

Vi har kasta dei vonde åndene på dør! Vi vil knapt nok ta ordet i vår munn. Tekstar i Bibelen, som den vi møter på denne 3.søndagen i faste, vil vi helst hoppe bukk over eller ta ein elegant sving utanom. Dette er noko som Jesus var nøydd å ta opp i si samtid, men i dag, to tusen år seinare, veit vi betre enn som så. Demoni dyttar vi kjapt og enkelt over til psykologane og psykiatrane. Slikt teier ein moderne teolog om i eit moderne  norsk samfunn. Vi har vaska ut dette rommet. Lufta og gjort reint.

Men kva har vi fylt opp med i staden? Visst vart det både loftsrydding og utlufting då vi for ca. 30 år sidan hadde demondebatt i vår kyrkje. Dei av oss som hugsar dette, kan nesten enno høyre ulinga av den kyrkjelege storm som rasa. Stormen har lagt seg. Lufta har roa seg. Men står det att eit tomt rom? Feia og pynta?

Og lar vi oss bedra til å tru at ånda frå viddene ikkje flyttar inn att med sitt utriveleg selskap, så snart ho berre får sjansen?

Kan hende skulle vi akkurat i dag, på denne 3.s. i fastetida, filosofere litt over det uttrykket som Jesus brukar. Han snakkar om at den vonde ånda leiter etter ein stad å bu, og at ho kjem tilbake der ho ein gong var. Ho "-finner det feid og pyntet" og flyttar inn.

Når det er feia og pynta, då er det av og til heilt tomt. Eller det kan vera sterilt og nærast livlaust.

Er det slik det er i livet til mange av oss? At det er tomt?

Mange har gjort alt grundig reint; dvs. dei har kasta ut gamaldags moral og tankegods frå fedre og forfedre. Kyrkjegang på søndag, heilaghalding av kviledagen, bordbøn og kveldsbøn forsvann samstundes som ein også kasta på dør tankar om at kortspel og dans var dei største syndene i livet.

Kanskje kasta vi barnet ut med badevatnet?

Kanskje har vi vore så ivrige etter å unngå å verte sett i bås med trongsynte, rettruande at vi har feia ut det meste. Det er feia og pynta opp i livet. Eller det er aldeles sterilt. Ingen får sleppe til for å smitte meg. Difor høyrer eg ikkje ei andakt eller ei preike, like lite som eg høyrer eit manande fordrag av ein politikar som ynskjer at eg skal engasjere meg i samfunnet.

Det er godt for ei husmor og for ein familie om det er reint, feia og pynta i heimen. Men om vi legg same målestokk på livet vårt, då kan det gå reint ille. Vi kan tømme ut og reinske bort så mykje, at det vert ståande att eit tomrom som må fyllast med eit eller anna. Vi kan skape eit åndeleg vakuum rundt oss som rett og slett må fyllast med noko.

Og då kan vi vere trygge på at den vonde sjølv er ute for å fylle opp. Han vil ha hus og heim i ditt og mitt liv. Han flyttar inn på dagen om han får sjansen. Ikkje i form av ei teatralsk demonbesetting. Men på ein raffinert måte, umerkeleg både for oss sjølv og andre.

Det er kamp om mitt og ditt liv. Ikkje lat som om du ikkje merkar det. Den vonde er ute etter å få herredøme over deg eller meg. Og det er kampen om dette herredømet som er det eigentlege sentrum denne kyrkjesøndagen. Kampen mellom Jesus Kristus og Satan sjølv. Vi kan kvia oss for å innrømme det, men det er i flg. Guds ord ikkje noko mindre som står på spel. Og det finst ikkje noko nøytral mellomstilling, slik vi så gjerne ynskjer å tru. Jesu eigne ord frå teksten i dag står der og lyser som ein neonreklame:

"-Den som ikke er med meg, er mot meg. Og den som ikke samler med meg, han sprer!"

Det nøytrale, det tomme, det sterilt reine, er eit bedrag i denne samanhang.

Vi må fylle opp våre tomme rom, slik at ikkje vondskapen og ureinskapen og djevelskapen tek over.

Difor er det i dag ein veldig styrke i å feste seg ved at du og eg får hjelp til å hugse at vi tilhøyrer ein som er sterkare enn Satan. Vi er døypte for å tilhøyra den krossfeste og oppstadne Jesus Kristus. Vi har hans eigedomsmerke, krossteiknet, på oss. Difor skal du vite at du er hans.  Difor gjeld det i denne fastetida: Lat han fylle deg med sin Ande og si kraft. Lat det som er tomt i livet ditt vera ope for Jesus.  Sei nei til freistaren, og ta heller tak i handa til han som er sterkare enn freistaren.

Vi skal snart syngje ein pinsesalme i lag. Og innhaldet i denne salmen gjev djup meining i høve til det vi no snakkar om:

Vår fiende, jag ham langt på flukt

gi fred og troens fagre frukt,

og la oss alle, store, små

i sjeleomsorg hos deg stå!

(Nr 512. v.5)

I denne striden mot fienden har vi altså i dag høyrt om Jesus som tok opp kampen. Det var ein kamp som vart ført på vegne av oss alle. Vi har lese korleis han dreiv ut den vonde ånda frå den stumme mannen. Og i det som hende i den samanhang, skal vi merka oss Jesu retoriske utsegn: "- er det ved Guds finger jeg driver de vonde åndene ut, da har jo Guds rike nådd fram til dere."

Guds finger!

Det er nettopp Guds finger vi skal sjå etter. Den Guds finger som har så stor styrke og kraft at eit lite vink med fingeren er nok til å vippe all vondskap av pinnen. Guds finger peikar ut vegen mot dei aude viddene for dei vonde åndene. Dit skal dei fare. Der skal dei flakke. Der skal dei halde seg utan rast eller ro, og dei skal aldri flytte inn att og slå seg ned i ditt eller mitt liv.

Guds finger  peikar deretter på Jesus Kristus. Med skapande kraft teiknar fingeren opp Jesu frelsarverk for oss. Vi ser hans kamp mot all vondskap og synd. Vi ser kor tung kampen er. Vi ser ein frelsar som lyt tole kross og død og grav. Men Guds finger er der heile tida. Steinen veltar bort frå Jesu grav. Vi ser inn på vitnemålet om han som har sigra over det vonde og over den vonde.

Det er Guds rike vi ser inn i. Guds rike har kome til oss. Guds rike der det gode vann over det vonde. Der all djevelskap har vike plass.

Jesus løftar opp Guds finger mot oss. Meir skal det ikkje til før vondskapen har tapt. Det er denne bodskapen  som skal fylle hjarto våre og sinnet vårt i dag.  For når vi er fylte av glede over Jesu kraft og Jesu siger i våre liv og for våre liv, då er det ikkje att noko feid og pynta tomrom der ubedne gjestar frå vasslause, aude vidder skal flytta inn. 

Jesus ber

Fastelavnssøndag I – 02.03.2014
Eidsvåg
Johs. 17,20-26

Jesus ber.
Inderleg og personleg. Han går inn i ein tett, tett samtale med sin Far i himmelen, med Gud sjølv. Så nært og så tett at vi i dag ville sagt at dette er privat. Dette skal ikkje skje i påhør av andre eller med rett til å referere det som vert sagt.
Jesu bøn som vi kan lese i det 17.kapittelet av Johannesevangeliet er ei eineståande bøn. Her opnar Jesus eit vindauga inn mot seg sjølv og sitt nære forhold til sin Far. Han sjenerer seg ikkje for det private. Heller ikkje er han redd for å syne fram det mysteriøse, det som eigentleg er ein løyndom av guddommeleg format, men som han vel å openberre for sine nære vener. Det som handlar om ein overjordisk einskap mellom Far og Son, mellom Gud og Jesus.

Jesus brukar desse orda: ”- du, Far, er i meg og jeg i deg”
Av og til er det godt å stige inn i ei kyrkje, lytte til bibelordet, la det sige inn i tanke og sinn, opne hjarte for det, og prøve å kvile i at dette er ein bit av sjølve mysteriet som berre er for trua og som er for stort for vitskap og rasjonell forklåring.

Guddommen er av ein slik karakter.
Gud er slik. Han er utanfor oss. Han er større enn nokon av oss. Han er sjølve livgjevaren og skaparen.
Og i ein einskap med han er Jesus. Son hans, som vart menneske. Også det er utanfor fatteevne og rasjonell tilnærming.
Men det er dette vi trur på i kyrkja. Det er dette vi byggjer livet vårt på, vi som trur. Det er denne trua vi stolar på skal vere brua over frå det kjende livet her på jorda til det ukjende og evige bak død og grav.

Ein liten flik av dette ubegripelege, mysteriøse og evige kjem i fokus når vil les bøna som Jesus bed – hans innarste og private samtale med Far. ”- du, Far, er i meg og jeg i deg”

Men Jesu øvsteprestelege bøn, som vi gjerne kallar det vi les her i Johs.17, er meir enn eit glimt inn i det tette og uforståelege forholdet mellom desse to personane i den treeinige guddommen. Bøna er også full av gripande ord om kva som ligg Jesus aller mest på hjarte. Vi kan lese korleis Jesus ber for dei han kallar for sine. Det er alle dei som trur på, og som kjenner Gud Fader, og han Gud har sendt til jorda Jesus Kristus.
Overskrifta som er sett inn i vår Bibel over dette kapittelet er kort og godt: ”Jesus ber for alle sine”

Det skal alle vi som er benka her i Eidsvåg kyrkje i dag ta inn over oss. Jesus ber for sine. Då ber han vel også for deg?
Jesus seier i dag at han ber for ”-dem som gjennom deres ord kommer til tro på meg.”

Som ein litt løynd og innvevd tråd ligg det i heile Jesu bøn eit moment av ei tru som vert utfordra. Di og mi tru på Jesus. Vår tru på dette som er så stort for tanken vår, men som likevel er så påtrengjande – det at Jesus er midt mellom sine samtidige og kallar dei til eit liv i lag med han og dermed også til eit evig liv i lag med Gud Fader.

Jesus gjer det ikkje lett for trua når han dreg inn slike ufattelege tankar som det at Jesus og hans Far i himmelen er eitt - men likevel to, ja faktisk også tre, slik vi kunne ha utvikla denne tankerekkja om vi hadde hatt tid til det, og drege inn fleire ord frå Bibelen.
Og det er vel nettopp det at vi ser inn i noko overjordisk, guddommeleg – at vi smakar på det som vi i vår nattverdliturgi omtalar som ”Stort er troenes mysterium” – det er dette som for mange lokkar dei inn i ei kyrkje som elles kan synast skrøpeleg og skeivt samanskrudd.

Det står mange menneske utanfor kyrkja og brukar sterke og nedsetjande ord om dette trusfellesskapet som kyrkja faktisk er. For sant å seie er det ikkje så vanskeleg å få auga på feil og manglar ved kyrkja vår. Eller ved andre kyrkjesamfunn. Vi som trur er ikkje feilfrie. Langt, langt derifrå.

Men vi kastar eit anker av tru inn mot han som vi opplever har kraft, styrke og rettferd nok til å halde oss fast. Til å halde oss saman. Og til byggje ei kyrkje som er ein levande organisme, ikkje på grunn av dei som høyrer til der – mykje meir på tross av. Kyrkja er fram for alt levande takka vere han vi trur på. Han som lever tvers gjennom alle tider og som heile tida ber for dei som er hans, altså for dei som trur på Han, på Jesus Kristus.

Jesus ber. Inderleg og personleg. Han går inn i ein tett, tett samtale med sin Far i himmelen, med Gud sjølv.
Kva er det han ber om?

Viktigast av det vi kan lese i orda vi har framfor oss på denne søndagen, er at Jesus ber om at alle dei han kallar sine må vere eitt.
”Må de alle være ett, slik du, Far, er i meg og jeg i deg. Slik skal også de være i oss, for at verden skal tro at du har sendt meg”

Det er lite som er så negativt for kyrkja sitt omdømme og rykte som oppsplittinga og kranglinga vi ofte ser mellom kristne, eller mellom ulike kyrkjesamfunn.
Også lokalt i Bergen, eller i våre bydelar i Arna og Åsane, ser vi at kyrkja er splitta. Framleis er det store fleirtalet tilhøyrande Den norske kyrkja, men vi har ei rekkje kyrkjelydar som står heilt fritt i forhold til storesøster, Den norske kyrkja. Vi ser også at det vert danna forsamlingar rundt fleire av bedehusa våre. Slik har det vorte på eit av bedehusa der vi heldt gudsteneste i regi av Eidsvåg menighet den gongen eg sjølv var kapellan her i Eidsvåg for ca 30 år sidan. Dei som kjenner seg heime her er kanskje framleis medlemer av kyrkja vår, men dannar likevel eigne fellesskap der dei til og med praktiserer dåp.
Det eg seier no, er ikkje eit forsøk på å vurdere eller kritisere eller rose det vi ser.
Berre på å konstatere.

Men det gjev óg ein sjanse til å peike på at det faktisk fins alternativ til å splitte seg opp, til at ein i ein kvar samanheng må skilje lag; til å gå inn på vegar som synest å føre ut i det som liknar isolasjon.
Det går an å møtast på tvers av kyrkjegrenser og trusfellesskap. Økumenisk fellesskap kallar vi det.
Økumenikk er ei stor sak for dei kristne kyrkjene. Arbeidet som vert drive på dette feltet på topplan er ei blanding av tung teologi, avansert diplomati og etter å søkje menneskeleg forbrødring.
Men også på grunnplanet, i mykje enklare former, og utan dei tunge teologiske agendaene på arbeidsbordet, går det an å møtast på tvers. Eit lokalt eksempel er dei økumeniske gudstenestene som vi hadde både i Åsane og i Arna for nokre få veker sidan. Vi var samla frå mange ulike forsamlingar. Vi delte det vi står saman om. Trua på Jesus. Trua på at han openberrar seg for oss gjennom Bibelen, det vi kallar for Guds ord.

I dag hører vi at Jesus ber nettopp om dette. At kristne som trur på han skal samle seg. Vere eitt.
Dette er ein veldig visjon for alle som trur. Dette ber også vi om i vår kyrkje. Dette arbeider vi mot.

Alle kristne ser for seg at ein gong skal dei truande samlast i Guds evige rike, i det vi ofte omtalar som himmelen. Der er det ingen som tenkjer at det skal være splitting og trusretningar. Då kan det kanskje vere lurt om vi i mellomtida øver oss litt på det vi håpar på! Øver mens vi lever her. Øver på å vere saman. På å møtast, litt på tvers.

Eg synes eg høyrer det er dette Jesus sjølv ber om. For ein gong ba han slik: ”Må de alle være ett, slik du, Far, er i meg og jeg i deg. Slik skal også de være i oss, for at verden skal tro at du har sendt meg”

AMEN