Omvending og syndsforlating

Treeiningssøndag III, 22.mai 2016.
Arna
Luk 24, 45-48

Jesus opna forstanden deira, står det.

Det er forstanden til læresveinane det er tale om. Situasjonen er avskilsstunda mellom Jesus og læresveinane. Dette hender i samband med Jesu himmelfart. Det var det aller siste som hende før Jesus vart teken opp til himmelen.

Før han vart løfta bort frå dei, opna han forstanden deira. Det gjorde Jesus for at dei skulle skjøne skriftene. Det var viktig at Jesu næraste medarbeidarar forstod samanhengen dei stod i. At dei kunne begripe at denne mannen som no var i ferd med å verte teken bort frå dei for alltid, det var han som det stod om i dei gamle skriftene. I det som vi kjenner som GT i vår Bibel.

Difor seier også Jesus til dei: «Slik står det skrive» - og så viser han til at det allereie i GT er omtala at det var ein som skulle døy og stå opp att etter tre dagar. F.eks les vi om Herren i Hos 6,2: Han gjer oss levande etter to dagar, den tredje dagen reiser han oss opp, så vi kan leva for hans andlet.

Å skjøne skriftene – det er noko som gjennom alle tider har vore aldeles sentralt for den kristne kyrkja. Difor har ein heilt tilbake til dei dei første læresveinane utdanna folk som skulle setje seg inn i skriftene, lære seg Bibelen og vere ansvarlege for å forklare Bibelens innhald til folk flest – til dei som samla seg til gudstenester.
Teologi vart i vår kultur eit av dei første og mest sentrale fag då universiteta tok form tidleg i vår historie. Og kjerna i teologi er studiet av skriftene, av GT og NT.

Men alle kan ikkje verte teologar. Og slett ikkje kan ingen andre enn dei som av Jesus sjølv vart utvalde til å vere hans læresveinar, kome inn i den posisjonen. Verte apostlar.

Men likevel kan vi forstå skriftene. For vi kan ta boka i handa og lese sjølv. Og vi kan lytte til dei som har brukt mykje tid på å lære meir enn det som er ABC. I tillegg er det også slik i vår kyrkje at vi tek på alvor det vi nettopp har feira, nemleg at ti dagar etter Himmelfarten som kom pinse med utdeling av Ande. Ved sin Heilage Ande kan Gud opplyse hjarto våre slik at vi skjønar og forstår Skrifta.

Og framfor alt er det ein ting Anden vil gjere med oss når han får sleppe til og tale til oss. Då vil Anden tale på eit språk som er til å forstå.

Og Anden vil seie til oss alle: Tru på Jesus! Sjå på Jesus! Søk til Jesus!
Anden vil overtyde deg om dette eine: Jesus har det namnet som kallar oss til omvending. Han har det namnet som ber i seg syndsforlating og nytt liv. Han er den det står om i Skrifta – han som levde, døydde og stod opp til nytt liv.
Han eig det evige livet. Det vi får del i ved å verte døypte og ved å tru på orda som vert forkynte om denne Jesus.

Som sine siste ord, sa Jesus til læresveinane: « I hans namn [Messias-namnet] skal omvending og syndsforlating forkynnast for alle folkeslag; de skal byrja i Jerusalem. De er vitne om dette»

Omvending og syndsforlating.
Ikkje akkurat ord som klør i øyra på moderne nordmenn.
Dei fleste av oss har sett seg ut ein veg gjennom livet. Og vi likar forferdeleg dårleg om noko viftar med peikefingeren og vil fortelje oss at dette er vegen du bør bort frå. At du må snu. Vende deg ein annan veg. Elles går du deg bort. På ville vegar.
Fy for skam – til den som seier slikt i dag.

Og syndsforlating? Kven er det som treng det? Lever eg i synd?
Kanskje ser vi for oss ein drapsmann? Eller ein valdtektsmann? Terroristar! Desse kan vi førestille oss som syndarar.

Men oss vanlege, pyntelege kvardagsmenneske?Syndsforlating – kvifor skulle eg trengje det?

Vi har nettopp hatt pinse. Då handla det, som eg alt har nemnd, om Anden.
Det kan vere litt risikabelt å sleppe Anden tett inn på livet sitt. For Jesus sa ein gong kva som var Andens oppgåve, Talsmannens oppgåve: «- når han kjem, skal han gå i rette med verda og visa henne kva synd er, kva rettferd er, og kva dom er.» (Johs 16,8)

Gå i rette med verda.
Vise verda kva synd er.
Det er noko av det Andens oppgåve er.
Anden skal hjelpe oss til å forstå skriftene. Der står det noko om vegen vi må gå. Og der står det noko om at det finst vegar som ikkje fører til målet. Syndefulle vegar. Vegar der vi ikkje gjer det som er Guds vilje for våre liv.

Jesus seier ein stad i Skrifta, i Johs 14,6: «Eg er vegen, sanninga og livet. Ingen kjem til Far utan gjennom meg.

Når vi høyrer det ordet frå Jesu munn, så trur eg dei fleste av oss forstår det.
Og eg trur også at dersom vi i hjarta vårt verkeleg ynskjer å nå heim til Far, Vår Far i himmelen, som vi ber til, så må vi finne denne vegen som heiter Jesus Kristus. Han som er vegen, sanninga og livet.

Då må det også seiast tydeleg frå om at den som veit med seg sjølv at ein gjennom livet tok andre vegval slik at ein har villa seg bort frå denne vegen som fører til evig liv, så trengst det omvending. Ein må snu. Gå tilbake.

Og kanskje sanna ei og anna synd, slik at ein med glede og takk kan gripe syndsforlatinga som Jesus talar om i dagens evangelium.

Vi lever i 2016. Orda om omvending og syndsforlating er ikkje dei vi skriv på veggen for å oppnå popularitet. Men for kyrkja kjem ein ikkje utanom Jesu siste ord til oss før han fòr opp til himmelen. Omvendinga skal forkynnast, og på same måte må vi i like sterk grad løfte fram det andre Jesus legg inn over læresveinane: Syndsforlating.

Kvart einaste menneske i Arna, i Bergen, i Norge, og elles i verda, treng å omvende seg frå alt som kallar og lokkar og dreg i retning bort frå det som er midtpunktet for vår tru: Han som har syndsforlating å gje.

Og syndsforlating leitar vi ikkje etter på høgfjellet, i skjergarden på båttur, eller på trivelege hytteturar. Syndsforlating vert formidla gjennom Ord og sakrament – dvs. der Guds folk samlast i Jesu namn, og det er framfor alt i den kristne kyrkja.

Det er dette kyrkja vitnar om. Om han som leid på krossen, døydde og stod opp. Han som heiter Jesus. Han som har eit namn som skal forkynnast saman med orda om omvending og syndsforlating.

Det er den kristne sitt kall. Det var læresveinane sitt kall.

Det var også dette Paulus drog ut for å forkynne i heile Middelshavsområdet. Minst tre lange reiser av denne store misjonæren kjenner vi til. På ei av reisene kom han til Aten. Det var det vi høyrde lese om i ein av dei lange tekstane vi las tidleg i gudstenesta.
Han kom til Areopagoshøgda. Og her forkynte han til atenarar som hadde så mange gudar, så mange altar og så mange tempel, at dei til og med reiste altar for ein ukjend Gud.
”Det som de tilbed utan å kjenna, er det eg forkynner dykk” sa Paulus i Aten – og så løfta han Jesus opp for augo deira. Han forkynte den krossfeste og oppstadne Kristus. Han som gav læresveinar den gongen, og til alle tider, ordren om å forkynne til alle folkeslag.

På Areopagos lydde orda om Jesus til verdensborgarane i Aten. Talen til Paulus er eit fantastisk døme på forkynning inn i ei vantruande og vanskeleg samtid. Slik sett er dette ein tale som sjølvsagt alltid vil vere pensum for prestar og forkynnarar. For teologar som skal kunne forstå skriftene.

Men i dag er vi ikkje i Jerusalem i lag med Jesus. Vi veit at mange år har gått etter at Paulus drog frå Aten. I dag er vi ikkje i Jerusalem, Aten eller Roma. Vi er i Arna.

Men orda frå Jesus er like aktuelle. Orda som kallar på oss. Som vil at vi skal vere vitne. Her hjå oss. Og til alle folkeslag: ” ” – i hans namn skal omvending og tilgjeving for syndene forkynnast for alle folkeslag; de skal byrja i Jerusalem. De er vitne om dette.”

AMEN