Guds ufattelege vegar

1.juledag 2013
Åsane
Johs 1,1-14

Jula har så mange fasettar. Så mange småbitar som til saman utgjer ein heilskap og som dannar det vakre bilete av høgtid og glede som samlar nasjonen vår på ein heilt spesiell måte når året er på det mørkaste og våtaste og tristaste, reint meteorologisk.

Det vi ser lettast er festen. Familiehøgtida. Pynten. Maten. Gåvene. Alt dette som vi gjennom desember brukar så mykje pengar på, og som det meste sirklar rundt.

Også i kyrkja vår er det stort sett det same som går att, år etter år, når vi feirar tradisjonar som vi knapt ynskjer å bryte. Vi opplever dei trygge og gode. Difor held vi på tradisjonane.

Men så dukkar det innimellom opp litt som er nytt. For eksempel det at vi for eit par år sidan fekk nye tekstrekkjer. Difor las vi i dag frå Salomos ordspråk. Vi las om Visdommen, og vi er dermed utfordra til å sjå nærare på ein av desse fasettane i julebiletet som dei fleste av oss knapt har reflektert over.

Vi las for eksempel:
Herren bar meg fram som sitt første verk, før hans gjerninger i fjerne tider. Fra eldgammel tid ble jeg formet, i begynnelsen, før jorden ble til. Jeg ble født da dypene ikke fantes og de vannrike kildene ikke var til. (Ordsp 8,22-24)

Orda er sagt om Visdommen. Men utan at vi har tid til å argumentere for det her og no, vågar vi å slå fast at det også er Kristus som talar. Kristus er Visdommen. Visdommen er Ordet, Logos. 

På juledagen har vi fått eit glimt bak skapinga. Korleis det var i opphavet. Der Kristus også var. Høyr ekkoet frå den opphavlege æva:  Jeg var til glede for ham dag etter dag og lekte stadig for hans ansikt. Jeg lekte på hans vide jord og gledet meg med menneskene.

Frå dette tilværet i det evige kom han og vart menneske. Ubegripeleg for vår tanke. Den største visdom frå Gud handlar om han som sjølv er Visdomen. Han som for vår skuld vart menneske i jula og som seinare let seg krossfeste og gjekk i døden for å frelse ei heil menneskeslekt. 

Paulus skriv om det: Den største visdom frå Gud handlar om det som mange menneske oppfattar som dårskap.
 Å, dyp av rikdom og visdom og kunnskap hos Gud! Hvor uransakelige hans dommer er,
hvor ufattelige hans veier! (Rom.11,33)

Vi vil leite etter Guds visdom på denne juledagen. Søkje etter det han vil syne fram. Vi startar med å reise oss og syngje juledagens høgtidsvers som står på nr. 41 i salmeboka.

Guds vegar er ufattelege, seier Paulus i Romarbrevet.
Guds vegar går frå æva av. Der Kristus også var til stades allereie før Gud skapte verda.Han var i begynnelsen hos Gud.  Alt er blitt til ved ham, uten ham er ikke noe blitt til.

I jula, der barnet Jesus står så midt i sentrum, er det ein spanande tanke og ein fargerik fasett i julebiletet å tenkje på det vi har lese om Visdommen, Logos, Ordet, Kristus – frå Salomos ordspråk: Jeg var til glede for ham dag etter dag og lekte stadig for hans ansikt.

Kan du sjå Kristus langt tilbake i æva, leikande for Guds ansikt mens Gud i sin visdom planlegg skapinga av verda, av menneska, av alt det som er til?

Kan du høyre lyden av skaparordet som ordnar universet og jorda til ein stad å leve for oss menneske? Han brukar Ordet som sitt verktøy. Han sa. Og han skapte.

Men Ordet er meir enn eit verktøy. Ordet er Gud. Og Ordet er Kristus. Ordet er visdom. 

Vi må enno ein gong stemme i med Paulus som har sagt det slik: Å, dyp av rikdom og visdom og kunnskap hos Gud! Hvor uransakelige hans dommer er, hvor ufattelige hans veier!

Desse Guds ufattelege vegar svingar seg ned gjennom tida. Gjennom historia. Ved enkelte vegkryss står det fram menn, sende av Gud, for å opplyse Guds vegar for menneskeslekta. Abraham som såg mot himmelen, talde stjerner, og trudde på Gud. Slik bar han Guds velsigning inn i verda.
Moses, som var folkeføraren, han tala med Gud, og han bar Guds gode bod ned til oss. Ti bod til å innrette våre liv etter.

I andre vegkryss stod profetar for å peike ut retning og vegval for dei som leita seg fram langs Guds ufattelege vegar.
I det siste vegkrysset før Kristus kjem gåande på Guds veg inn i vår tid, står døyparen Johannes. ”Han skulle vitne om lyset, så alle skulle komme til tro ved ham. Selv var han ikke lyset, men han skulle vitne om lyset.” Slik har vi høyrt det lese om døyparen i dag.

No skin lyset for oss.
No er lyset frå det høge tend. Skapingslyset. Vi veit at Guds første skaparord var nettopp dette: ”Det skal bli lys” (1.Mos 1,3)
No kjem ordet heilt inn i livet vårt. No lyder ordet frå Guds munn for øyro våre. Ordet som har rot tilbake før tida kunne målast med kalender og klokke. Ordet som vart menneske lyder i dag: ”Det skal bli lys”

Lyset skin i mørket.
Lyset skin på vegen der Kristus kjem til oss. Han som går på Guds vegar inn mot menneskeslekta. I dette lyset frå det høge er det at vi må kjenne han som kjem til oss.

Mange i verda ville ikkje kjenne han.
Mange rundt oss som vi lever i lag med vil ikkje kjenne han.
Kanskje er dei så blenda av alle lysa i verda at lyset frå himmelen ikkje er synleg? Vi stirrer så lenge på kjøpesenterets neonlys og fargesprakande reklame at lyset gjennom det kyrkjelege glassmaleriet vert ukjenneleg. 

”- verden kjente ham ikke” seier evangelisten Johannes i dag om han som kom. Om det som hende då Gud vart menneske. Då vegen hans var ferdig bygd inn i ei veglaus slekt av menneske på så mange slags avvegar Gud går sine vegar inn i vår tid, inn i vår verd.

Guds vegar er ufattelege. Det må vi gje apostelen Paulus rett i.
Nettopp fordi Guds vegar og Guds tankar ikkje er til å begripe, er det at vi som kyrkje samlar oss i kvar ein krok over heile verda. Men vi samlar oss ikkje for å forstå på denne juledagen. Vi samlar oss i tru.
Det ufattelege og ubegripeleg går utanpå forstand og logikk.
Seinare i dag, når vi nærmar oss noko anna uforståeleg i kyrkja sitt liv, nemleg nattverden, så brukar vi eit liturgisk uttrykk: ”Stort er troens mysterium”

Jula er ein del av dette ”troens mysterium”. Og nettopp trua vår er det som opnar augo våre for det uforståelege og ubegripelege.

Å gå tilbake til tida før skapinga ligg utanfor fatteevna vår. Å forstå einskapen mellom Ordet og Gud, mellom Gud og Kristus, mellom skaparordet og han som vert menneske, det maktar ingen filosof eller teolog. Det har vi ingen som kan gje forklaring på.

Men trua vår kan halda fast på mysteriet.
Og juledagen er dagen for at lyset skin inn mot sentrum i det kristne mysterium. Lyser opp for trua vår.

Guds veg nådde eit mål. Langs den vegen kom han sjølv til oss. Eit lite menneske kom til oss. Dette vesle mennesket er Gud sjølv. Samstundes er dette mennesket Guds son. Og den vesle er også son av Maria, altså av kjøt og blod som deg og meg. Han er vår himmelske bror.

Vi er ved eit vegkryss. Vi lyttar til lyden av Ord frå det høge her i vegkrysset. Han kom til sine eigne. Den første gong han kom tok hans eigne ikkje i mot han.
Men i dag? I dag vil vi opne våre hjarto og våre liv. Opne for å hylle, prise og tru på han som sjølv er Ordet som lyder.
Høyrer du kva han seier denne juledagen?

”- alle som tok i mot ham, dem ga han rett til å bli Guds barn”

Den første jula vart eit Guds barn fødd inn i vår verd. I denne verda tek vi mot barnet i jula 2013. Slik vert vi mange born som høyrer han til. Mange søsken i trua.

Og vi ser fram til å hylle han. Vi hyllar han i dag med vår lovsong og vår tilbeding. Men vi skal også hylle han på den andre sida av æva.

Vi las at ein gong var det slik at det kunne seiast: Jeg var til glede for ham dag etter dag og lekte stadig for hans ansikt. Jeg lekte på hans vide jord og gledet meg med menneskene.

Vårt mål er at han som kom frå æva for å verte menneske og vår bror; at han skal ta oss med tilbake dit han kom frå. Der skal vi som tek mot han i dag halde fram med leiken for Guds ansikt. Han være ære i alle æve.

AMEN